scandjvutmp19e01

405

przedstawiać zaczęto na scenie same doskonale kobiety, jak naprzy-kład Cenią pani Gratigny; one dawały naukę moralności parterowi; im zawsze pochlebiano, ich gustowi poświęcono wszystko; zaszła zmiana w ich wychowaniu, i przez to samo że dążyły do uczynienia się miłemi, rauićj zostały niemi rzeczywiście.

Pod panowaniem Ludwika XIV, kobićty były pod rządem mężczyzn, czyli raczćj czerpały popęd w duchu narodowym; dla tego to tyle się przyczyniły do nadania poloru językowi a świetności pięknym naukom i sztukom. Nie kierowały one sprawami państwa, ale rzeczywiście panowały w życia domowćm. Przeciwnie pod Ludwikiem XV kobićty nadawały popęd mężczyznom, rządziły nimi i kształciły ich na wzór tego władzcy;dla tego to w tym peryjodzie piękne nauki i sztuki okazują ranićj prostoty, mniej czystego smaku, i mniej jak w poprzednim wieku, głębokich uczuć. Pochodzi to stąd, że kobiety wychodząc za obręb swej płci właściwy, mnićj będąc poważane, pospołitemi tylko natchnąć mogą genijusze myślami. Wiadomo jaki ton przybierały panie du Deffant i Geoffrin względem owego tłumu uczonych, artystów, literatów, którym dyktowały spory, znaczenie, talenta, pretensyje a nawet przepisywały sposób życia i postępowania. Wiadomo jak nieskończona świergotliwość, jaka naukowa manija opanowała owe koteryje, za obrębem których nie przyznawano ani zdolności, ani nauki. Wiadomo że one rozdawały znaczenie i kierowały opiniją publiczną. I tak: salony malarskie robiły najprzód próby u pani Geoffrin, a wymuszony styl Le-moyeua i Van!oo powstał z wrodzonego gustu kobićt do błyskotek i cacek. W tćj to prawie epoce pomnażać się także zaczęły literackie i polityczne gazety, wzmagać się zaczął ów duch powierzchownego rozprawiania, który wszystko sądzi, wszystkićm się zajmuje, który, dla ulotuych korzyści, zapomina o potomności, i który wreszcie nie mało podobno przyczynił się do tak często zarzucanćj naszemu narodowi lekkości.

Ilekroć na dworze wywierały przeważny wpływ kobićty, tam razem z niemi objawiał się i szerzył marnotrawny przepych i wolność obyczajów. Słaby charakter Ludwika XV, więcćj niż którykolwiek inny, upodobał sobie panowanie kobićt. Ledwo co wyszedł z pod opieki kardynała Fleury, oddał się wyniosłćj kobićcie, księ-