scandjvutmp3b01

29

one są wielkości. Zdawało się fizyjologowi Malacarne (1), ze niedołęgi mają mniej płatków móżdżku niż ludzie używający doskonałego rozumu; mniej widać tych płatków u zwierząt czworonożnych, może dla tego, że ich móżdżek od naszego jest mniejszy. W obiedwóch także półkulach ich mózgu, widzićć się daje mniejsza liczba zwojów i zagięć, gdyż te półkola większe są od naszych (2).

Wszelako coraz bardzićj zmuiejszającemi się częściami, najprzód u murzynów, potćm u małp i zwierząt czworonożnych, są podobnie klapki mózgu i przedłużenie ciał rówkowych (corpora striala), które szczególniej u białych ludzi, zaginając się jedne na drugie, tworzą obszerne sklepienia półkuli mózgowych. W rzeczy samój, murzyna czoło bardziej już jest wklęsłe, boki głowy węższe niż u ludzi pokolenia białego. Nasza czaszka większa jest od czaszki murzyńskiej, co także uważał Soemerring. Napełniwszy najprzód wodą czaszkę Europejczyka, a następnie przelawszy ją w czaszkę murzyna (obadwa byli dorośli), przekonałem się, że pierwsza zawierała cztćry i pół uncyj więcćj wody niż druga. Za drugićiu poró-wnawczćm doświadczeniem na czaszkach, znalazłem dziesięć uncyj cieczy więcej w głowie Europejczyka niż murzyna. Przekonałem się także, że czaszka mężczyzny, czy to Europejczyka czy murzyna, mieściła w sobie dwie do trzech uncyj więcćj cieczy, niż czaszka kobiety bądź białej bądź czarnej.

Małpa orangutan i inne mają czoło jeszcze mocniej zaklęsłe i szczęki, postępując do mniej doskonałych gatunków, coraz dłuższe, jak się to pokazuje z kąta twarzowego, wskazanego najprzód przez Campera. Kąt ten tworzą dwie linije, poprowadzone do korzeni przednich wyższych zębów, jedna do łuków brwiowych, druga do tylnego otworu głowy czyli do kanału uchowego. Ten kąt w twarzy Europejczyka czyni 80 do 85 stopni; u murzyna , którego twarz na podobieństwo pyska przedłużać się zaczyna, kąt twarzowy ledwo ma 75 stopni. Wtedy już mózg, cofając się w tył w miarę

(1)    Nuoua espotitione Atlla vora struttura del cervdetto utnano, in 12, Turin 1777.

(2)    Chciano także, za miarę pojętności zwierząt uważać wklęsłość mozga (Willi*), ilość wilgoci w nich się znajdującą (Soemmering), objętość włókien mózgowych (Gall) kąt twarzowy (Camper), stosunek wielkości mózgu do przedłużenia mleczu pacierzowego (Ebel i Soemmcrring) i t. d.