0012

twa Marynarki Wojennej w Warszawie. Wybudowanie portu oraz pomocniczych urządzeń bazy, jak schronów, składów, zbiorników, koszar itp. było dużym osiągnięciem specjalistów z mającego siedzibę w Gdyni Szefostwa Budownictwa Wybrzeża Morskiego. ₍

W miarę postępu robót przy budowie urządzeń obronnych, dojrzewała decyzja przekształcenia półwyspu na Rejon Umocniony. Pierwszym krokiem w tym kierunku było utworzenie na początku 1935 roku dowództwa Odcinka Wybrzeża Morskiego Hel, jako lokalnego dowództwa wojskowego, obejmującego swym zasięgiem cały półwysep, od wschodniego skraju Wielkiej Wsi po cypel mierzei. Formalne uznanie półwyspu za Rejon Umocniony nastąpiło w dekrecie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 21 sierpnia 1936 roku. Dekret ten wszakże określał jedynie granice rejonu, a dopiero rozporządzenie Rady Ministrów z 8 marca 1937 roku zawierało szczegółowe postanowienia, precyzujące warunki przebywania ludności miejscowej na zastrzeżonym obszarze oraz określające zasady pobytu czasowego osób przyjezdnych.

Utworzenie Rejonu Umocnionego wstrzymało rozwój budownictwa wypoczynkowego w Helu, a punkt ciężkości turystyki przeniósł się do Jastarni i Juraty. Przeznaczenie półwyspu na cele obronne państwa przyspieszyło także decyzję wybudowania nowego portu rybackiego w okolicy nasady półwyspu, z myślą ulokowania tam w przyszłości głównej bazy dla rybołówstwa przybrzeżnego. Do budowy portu przystąpiono w roku 1936, a otwarcie portu, który nazwano Władysławowem, nastąpiło 4 maja 1938 roku. Następstwem utworzenia Rejonu Umocnionego było zarządzenie władz wojskowych o wysiedleniu w 1937 roku części mieszkańców Helu. Nakaz opuszczenia dotychczasowego miejsca zamieszkania objął obywateli niemieckich, obywateli Wolnego Miasta Gdańska, a także osoby narodowości niemieckiej. Władze wojskowe zakazały również zawijania do Helu statków żeglugi pasażerskiej pod banderą Wolnego Miasta Gdańska.

Ostatnie dwa lata przed wybuchem wojny stały w Polsce pod znakiem realizacji programu rozbudowy i modernizacji sił zbrojnych. Programem tym objęta była także marynarka wojenna. Z ogólnej sumy kredytów przewidzianych na realizację zakreślonego na sześć lat programu, marynarce przydzielono zaledwie 2,5%, to jest 120 min zł³⁰. Dwie trzecie tej kwoty przeznaczono głównie na budowę nowych okrętów w stoczniach zagranicznych i krajowych oraz na rozbudowę Flotylli Rzecznej w Pińsku. Resztę, w wysokości przeszło 41 min zł, postanowiono wydatkować na budowę fortyfikacji na Półwyspie Helskim oraz na dalszą rozbudowę urządzeń bazy morskiej na Helu ³¹. Szczególną wagę przywiązywano do ustawienia nowych baterii artylerii nadbrzeżnej oraz do modernizacji przesta-

⁸⁰ Eugeniusz Kozłowski: Wojsko Polskie, 1936—1939. Próby modernizacji i rozbudowy. Warszawa 1964, s. 39.

³¹ Marynarka Wojenna. Wykaz zamierzeń włączonych do 6-letniego programu rozwoju Mar. Woj., których realizacja była przewidziana w latach 1937/38 i 1938/39,