0033

10 relacji pozyskanych w wyniku działalności ówczesnego Wydziału Historycznego Marynarki Wojennej. Mimo stosunkowo długiego upływu czasu od wydarzeń roku 1939, wartości historycznej tych relacji nie da się zaprzeczyć. Wynika ona między innymi z faktu, że przynajmniej część autorów tych relacji wykorzystywała przy ich pisaniu sporządzone przez siebie wcześniej notatki i zapiski.

Kmdr ppor. Ignacy Kuczkowski (WH MW, sygn. 80) przedstawia w swojej obszernej relacji między innymi kilkudniową działalność wojenną stawiacza min „Gryf”, na który został skierowany 1 września 1939 roku jako I oficer mechanik ⁷². Szczególnie ciekawe są te informacje, które dotyczą pojedynku stoczonego przez „Gryfa” w składzie zespołu okrętów z lotnictwem hitlerowskim w pierwszym dniu wojny, a także opis zatopienia stawiacza min w dniu 3 września. Relacja bosm. podchor. Ludwika Zaborskiego (WH MW, sygn. 28) zawiera opis wojennych dziejów kanonierki „Komendant Piłsudski” ^7S, podczas gdy bosm. podchor. Stanisław Żochowski (WH MW, sygn. 63) jest autorem relacji opisującej działania kanonierki „Generał Haller” ^u. Obaj autorzy przedstawiają wrześniowe losy okrętów, które w 1939 roku były jednostkami już przestarzałymi, zdolnymi tylko do pełnienia funkcji pomocniczych i do szkolenia marynarzy.

Osobną kategorię wśród trzeciej grupy tworzą relacje podoficerów z okrętów. Są to relacje: chor. mar. Floriana Stankiewicza (WH MW, sygn. 25), kierownika wachty maszynowej niszczyciela „Wicher” mata Romana Krassowskiego (WH MW, sygn. 39) z tego samego okrętu oraz mata Władysława Urbaniaka (WH MW, sygn. 229), kucharza na trałowcu „Jaskółka”. Wymienieni autorzy mieli z natury rzeczy węższy krąg obserwacji, na ogół też nie znali zamiarów dowództwa, nie mogli więc dać oceny całokształtu działań okrętów, na których pełnili służbę. Z drugiej strony byli oni dobrymi specjalistami, doskonale znającymi swój sprzęt. W ich relacjach znajdują się więc bardzo żywe i trafne spostrze-

⁷² Stawiaez min „Gryf” zbudowany został w latach 1934—1938 w stoczni francuskiej Augustin Normand w Hawrze. Budowa rozpoczęta została 14 listopada 1934 roku, wodowanie nastąpiło 29 listopada 1936 roku. Wyporność: 2250 ton; uzbrojenie: 6 dział 120 mm (2 podwójne i 2 pojedyncze), 4 działa plot. 40 mm (sprzężone podwójnie), 4 najcięższe karabiny maszynowe plot. (sprzężone podwójnie), 300 min; prędkość 20 węzłów, 2 silniki Diesla o mocy po 6000 KM; wymiary: długość 103,2 m, szerokość 13,1 m, zanurzenie 3,6 m; załoga 205 ludzi.

⁷⁸ Kanonierka „Komendant Piłsudski” zbudowana została w latach 1917—1920 pod nazwą „Turunmaa” w stoczni Crichton-Vulkan w Abo (Turku) w Finlandii. Wyporność: 342 ton; uzbrojenie: 2 działa 75 mm, 4 ciężkie karabiny maszynowe plot., 30 min; prędkość 14,5 węzła, 2 tłokowe maszyny parowe po 800 KM; wymiary: długość 50 m, szerokość 7 m, zanurzenie 2,9 m; załoga ok. 60 ludzi.

⁷⁴ Dane taktyczno-techniczne kanonierki „Generał Haller” (eks „Karjala”) były identyczne z danymi kanonierki „Komendant Piłsudski”. Oba okręty zbudowano w Finlandii na zamówienie carskiej Rosji. W roku 1920 sprzedane zostały Polsce.

34