085

Pr. jbiur (><1 rrd. pnż.dr.hib.J. K. Pkiin>wikir>i.ii *IY<taavy totatuitiigi*. Vimm 200&. ISKN 8S-2O4-M22-0Cby TCf

Sączenie klębuszkowe odbywa się w torebkach kłębuszka nerkowego, transport czynny w bliższych odcinkach kanalików, dyfuzja bierna w dalszych odcinkach kanalików.

W wyniku sączenia kłębuszkowego. polegającego na dyfuzji, filtrat osocza krwi zawiera związki toksyczne i ich metabolity w przybliżeniu w takim samym stężeniu, jakie występuje w osoczu. Z uwagi na duże średnice porów błony klębuszkowcj mogą być sączone stosunkowo duże cząsteczki, w tym także białka o niezbyt dużej masie cząsteczkowej W klębus/kach przesączane jest ok 20% krwi przepływającej przez nerkę. Pozostałe 80% omywa kanaliki neikowe, dlatego tez w tej części nefronu odbywa się główny proces oczyszczania krwi. a tym samym intensywnie wydalane są substancje, które przechodzą do światła kanalików na zasadzie transportu kanalikowego. Transport kanalikowy zarówno bierny, jak i aktywny zachodzi w dwóch kierunkach jako ał sekrecja (wydalanie) kanalikowa, kiedy substancja obca z osocza krwi transportowana jest do światła kanalika: b> resorpeja zwrotna, kiedy substancja przesączona w klębuszku jest ponownie pr/enoszona do krwi na zasadzie transportu aktywnego iglównie niezużyte substancje pokarmowe, jak glukoza i aminokwasy).

W procesach sekrecji kanalikowej szczególną rolę przypisuje się procesom aktywnego transportu zarówno anionów, jak i kationów, zachodzącym według różnych mechanizmów W efekcie nadmiar jednego z czynników nic blokuje transportu drugiego czynnika. Transport anionów rozwinął się prawdopodobnie w celu ułatwienia wydalania nerkowego ostatecznych produktów detoksykacji (siarczanów, glukuronidów itp. i Mechanizm ten może jednak osiągnąć wysyccnic wskutek wzrostu stężenia różnych anionów organicznych, działających na zasadzie kompetycji. Transport zarówno anionów, jak i kanonów wymaga obecności wysokoenergetycznych związków fosforu tnp. ATPt: ksenobiotyki rozpr/ęgające oksydacyjną fosforylację tup dinitrofenol) są silnymi inhibitorami aktywnego transportu kanalikowego.

Mechanizmy wydalania nerkowego, a szczególnie aktywnego transportu są słabo rozwinięte u noworodków i niemowląt, co z równoczesnym niedorozwojem mechanizmów biotransfomiacji, zwłaszcza sprzęgania, jest przyczyną ich dużej wrażliwości na zatrucia zarówno Ickami, jak i substancjami występującymi w środowisku.

W biernym transporcie kanalikowym istotną rolę odgrywa rozpuszczalność danego związku w tłuszczach, sprzyjająca rcsorpcji zwrotnej (w przypadku elektrolitów ich stała dysocjaeji pA',t, a także postać chemiczna, w jaką przeprowadzony jest związek w procesie II fazy metabolizmu. W efekcie wydajność wydalania z moczem substancji o charakterze kwasów sulfonowych. aminoarylowych, hipurowych czy glukuronidów jest duża. co w połączeniu z ich małą aktywnością biologiczna przyspiesza procesy dctoksykacyjnc organizmu

W celu określenia szybkości usuwania substancji z krwi przez nerki stosuje się pojęcie klirensu (ang. ckarances), rozumiane jako wypadkowa szybkość

85

3,8. WYDALANIt SUBSTANCJI Z USTROIU