093

Pr zbiec f>il red pruł dr lubJ K. PtirownlcKgo"Podstawy toksybuk^i*. 'K\«r«.r*i 2006. ISBN k.V->i;h-.ł|>2 0 C by WNT

substancje z lej grupy to pochodne 2,4-dinitrofenolu. Sani 2,4-dinitrofcnol jest ..odczynnikiem" stosowanym w biochemii dla celowego rozkojarzania oksydacyjnej fosforylacji w badanych układach, pochodne tej substancji są stosowane jako pestycydy <np. dinitro-o-krczol DNOC i polski preparat Dinokap).

4.4.    Inhibitory reakcji enzymatycznych

4.4.1.    Charakterystyka ogólna

Enzymy są białkami, które katalizują ważne Życiowo reakcje chemiczne zachodzące w ustroju Przyjmuje się. że określony obszar białka, tzw. centrum aktywne warunkuje wytworzenie przejściowego kompleksu enzym substrut <ES|. od którego zależy zajście reakcji katalitycznej.

Związki obce (toksyczne) mogą działać jako inhibitory reakcji enzymatycznych w różny sposób:

■ mając analogiczną budowę stcryczną do naturalnego substratu. mogą wytworzyć kompleks enzym inhibitor (El); slopień inhibicji zależy tu od względnego powinowactwa naturalnego substratu (S) i inhibitora (I) do enzymu; ten typ interakcji nazywa się inhibicją kompctycyjną;

•    mogą wiązać się z enzymem w innym obszarze mz cciuruni aktywne i w ten sposób zmniejszać aktywność enzymu w reakcji z naturalnym substratem; ten typ inhibicji, zwany niekompetyneyjnym, należy do grupy oddziaływań allostcrycznych:

•    mogą blokować grupy funkcyjne koenzymów, z których udziałem zchodzi wiele reakcji katalizowanych enzymatycznie, szczególnie procesy utleniania.

4.4.2.    Inhibitory esterazy acetylocholinowej

Acety locholina (ACh) jest mediatorem przewodzącym bodźce w synapsach nerwów obwodowych. Jej uwolnienie i reakcja z receptorem cholincrgicznym powoduje reakcję efektora, np. skurcz mięśnia. Reakcja kończy się dzięki szybkiemu rozkładowi nadmiaru acetylocholiny przez enzym - esterazę acetylocholinową (AChE). Estry i pochodne kwasu fosforowego (m in pestycydy fosforoorganiczne) mają zdolność tworzenia kompleksów z tym samym enzymem, powodując jego inhibicję. Centrum aktywne AChE (rys. 4.4) składa się z części esterazowej i części anionowej. Interakcja zachodzi między grupą OH części esterazowej (reszta seryny) a grupą acetylową ACh. Typowy inhibitor AChE. paraokson (rys. 10.16), reaguje poprzez grupy Ol 1 reszty serynowej z jednoczesnym uwolnieniem ^-nitrofenolu Inhibicja zachodząca przez ufosforylowanie jest dość trwała i przy

93

4 4 INHIBITORY REAKCII CNZYNUTYCZNYCII