1065

jących, dla których nie można dokonać sumowania w wierszach ani w kolumnach. Typowe tablice statystyczne stwarzają taką możliwość. Jest to o tyle ważne, gdyż sumy liczebności poszczególnych kolumn i wierszy stanowią tzw. liczebności brzegowe, będące liczebnościami poszczególnych wariantów cechy. Zagadnienia związane z konstrukcją tablic statystycznych nic będą w tym miejscu szczegółowo omawiane, wrócimy do nich w rozdziale szóstym.

3.3. GRAFICZNA PREZENTACJA DANYCH

Graficzną formą rejestracji danych są wykresy. Najczęściej wykresy sporządza się na podstawie tablic statystycznych, ale nic mogą być one prostym powtórzeniem zawartych w nich danych. Wykres ujmuje zjawiska w sposób syntetyczny i w związku z tym zawiera zwykle mniej szczegółów niż tablica. Dlatego też wykresy należy traktować jako uzupełnienie tablic.

Konstruując wykres, podobnie jak w przypadku tablicy, należy pamiętać, że należy jednoznacznie określić jego zawartość. Osiągnięte to zostanie pod warunkiem, że wykresowi nadany zostanie precyzyjny tytuł, nazwane zostaną osie wykresu, podana zostanie legenda, czyli wyjaśnienie zastosowanych symboli, znaków, barw oraz przyjętej skali itp. Pod wykresem powinno się znaleźć również źródło danych, na podstawie których został sporządzony. Niezwykle ważne jest to, aby zastosować odpowiedni typ wykresu. W praktyce statystycznej stosuje się bowiem wiele form graficznej prezentacji danych, których jednak nic można stosować dowolnie. Najczęściej wykorzystuje się następujące rodzaje wykresów:

•    wykresy shipkowe,

•    wykresy kołowa,

•    wykresy liniowe,

•    kartogramy,

•    wykresy w układzie współrzędnych (histogramy, krzywe liczebności, diagramy).

Większość z tych wykresów' można wykreślić wykorzystując arkusz Excel. Wystarczy w tym celu wprow-adzić dane liczbowe, a następnie wykorzystać polecenie:

Wstaw

Wykres

Alternatywnie wykres można wykreślić klikając na ikonę tego polecenia, znajdującą się na pasku narzędzi.

Wykresy słupkowa mają postać prostokątów (słupków) równoległych do siebie. Każdy z prostokątów przedstawia liczebność danego wariantu cechy. Im 1>^CZ' niej reprezentowany jest dany wariant cechy w zbiorowości, tym wyższy bidzie słupek odpowiadający temu wariantowi. Zaletą tych wykresów jest to, że można je zastosować zarówno w przypadku cech mierzalnych, jak i niemierzalnych. Wykresy tc należą do standardowych form prezentacji danych Jakie daje arkusz £xcel. Definiowane są w' nim jako Wykresy kolumnowe. Mogą one również przybrać formę poziomych słupków, równoległych względem siebie, o długościach odpowiadających wielkości zjawiska.

Przykład 3.9.

W Roczniku Statystycznym GUS prezentowane są m.in. dane dotyczące liczby uczniów i studentów kształcących się w szkołach różnego szczebla. Dane te zestawione zostały w tablicy 3.11. Dokonaj ich prezentacji graficznej.

Tablica 3.11. Liczba uczniów i studentów kształcących się w szkołach różnego szczebla w roku szkolnym 2001/2002 i 2002/2003 (w tys.)

Typ szkoły	Liczba uczniów i studentów (w tys.)
	2001/2002	2002/2003
Wychowanie przedszkolne	425,3	412,9
Szkoły podstawowe	3105,1	2983,0
Gimnazja	1743,1	1709,0
Szkoły ponadpodstawowe	1852,9	1249,6
Szkoły ponadgimnazjalne	X	576,1
Szkoły policealne	211,0	236.5
Szkoły wyższe	1718,7	1800,5
Szkoły dla dorosłych	362,9	369,5
Razem	9419,0	9337,1

Źródło: Rocznik Statystyczny 2003, GUStabl. 1(234), s. 251.

Rozwiązanie

Dane w tablicy 3.11 można przedstawić np. na wykresie słupkowym zaprezentowanym Poniżej. Wykres ten wykonano przy wykorzystaniu arkusza kalkulacyjnego Excel.

Na początku przedstawimy graficznie rozkład liczby uczniów i studentów w roku szkol-"*"2002/2003. Uwzględnimy w ten sposób tylko jedną z przyczyn zmienności tej cechy " tyP szkoły, a pominiemy jej zmienność w czasie.

69