118

Pr złócc f>il red pruł dr lubJ K PtirownlcKgoTiidiuwy toknbuL^i*. 'K';«r»xr«j 2006. ISBN k.V->i;h-.ł|>2 0 C by WNT

Wobec skomplikowanego charakteru zjawisk biologicznych kinetyka wchłaniania i wydalania trucizn lub ich metabolitów jest rozważana na podstawie uproszczonych modeli, które zakładają, ze wszystkie reakcje zachodzące w organizmie są reakcjami I rzędu. Nawet reakcje enzymatyczne, których kinetyka jest całkowicie odmienna, w zakresie niskich dawek można uważać za reakcje I rzędu.

W przypadku reakcji enzymatycznych wpływ wchłoniętej dawki na szybkość i wydajność przemian metabolicznych może być częściowo wyjaśniony na podstawie równania Michaclisa-Mcntcn:

<H

C + K_n

gdzie: V szybkość reakcji, O stężenie substratu (prekursora), y„._x maksymalna szybkość reakcji. K„ stała Michaclisa .Ylcntcn.

Jeśli wprowadzona do ustroju dawka trucizny jest bardzo wysoka (Cto szybkość reakcji przyjmuje wartość największą V = V_IIM. To oznacza, że przemiana danego związku w ustroju będzie się odbywać ze stałą maksymalną szybkością niezależną od stężenia, wskutek czego proces mozc być opisany reakcją zerowego rzędu |C°». Jest to przypadek, gdy enzymatyczne mechanizmy ustrojowe są maksymalnie obciążone.

Taka ewentualność zachodzi w klasycznych badaniach nad metabolizmem ciał obcych w organizmach zwierząt doświadczalnych, gdy stosuje się du/e dawki, aby otrzymać znaczne ilości metabolitów, łatwych wtedy do wyodrębnienia i zidentyfikowania Podobna sytuacja może wystąpić również w przypadkach zatruć ostrych u ludzi.

Badania prowadzone w dziedzinie toksykologu przemysłowej dotyczą głównie małych dawek trucizn. Jest to przypadek, gdy we wzorze (I) C'« K„,

cy

a szybkość reakcji V = - jest wprost proporcjonalna do stężenia substratu.

A_fn

tzn. reakcja jest I rzędu

5.2. Modele kinetyczne 5.2.1. Charakterystyka ogólna

Na podstawie pomiarów szybkości wydalania różnych związków z ustroju tpo jednorazowym podaniu dożylnymi skonstruowano jedną z trzech typowych krzywych wydalania przedstawionych na rys. 5 1 w skali półlogarytmicznej. najczęściej stosowanej w toksykokmctycc Krzywe tc odpowiadają uproszczonym modelom matematycznym, których podstawowe założenia przedstawiono na rys. S.2.

118    5. KINOYKA PRZEMIAN I WYDALANIA SliBSTANCII TOKSYCZNYCII