11 budowa błon bmp

Streszczenie

•    Błony umożliwiają komórce stworzenie barier pozwalających na utrzymanie poszczególnych typów cząsteczek w obrąbie określonych przedziałów.

•    Błony w komórce stanowią ciągłą dwuwarstwę cząsteczek lipidów, w której są umieszczone białka.

•    Dwuwarstwa lipidowa stanowi podstawową strukturą wszystkich błon w komórce i umożliwia ich funkcją barierową.

•    Cząsteczki lipidów błonowych mają rejony zarówno hydrofobowe, jak i hydrofitowe. Po umieszczeniu w wodzie układają się one spontanicznie w dwuwar-stwą, tworząc zamknięte przedziały', które w przypadku rozdarcia natychmiast się zasklepiają.

•    Istnieją trzy główne klasy' cząsteczek lipidów błonowych: fosfolipidy', steroidy i glikolipidy.

•    Dwuwarstwa lipidowa jest płynna, a poszczególne cząsteczki lipidów mogą dyfundować w obrąbie swej własnej monowarslwy; nie mogą one jednak spontanicznie przechodzić ruchem Jlip-flop"z jednej takiej warstwy do drugiej.

•    Dwie pojedyncze warstwy dwuwarstwy lipidowej mają odmienny' skład lipidowy, co stanowi odbicie odmiennych funkcji pełnionych przez każdą ic stron błony w komórce.

•    Komórki dopasowują płynność swych błon w drodze modyfikowania składu lipidowego tych błon.

•    Dwuwarstwa lipidowa jest nieprzepuszczalna dla wszystkich jonów i dużych cząsteczek polarnych, ale jest przepuszczalna dla małych cząsteczek niepolar-nych, takich jak tlen i dwutlenek węgla, oraz dla bardzo małych cząsteczek polarnych, takich jak woda.

Białka błonowe są odpowiedzialne za większość funkcji pełnionych przez błonę, takich jak np. transport poprzez dwuwarstwę lipidową małych, rozpuszczalnych w wodzie cząsteczek.

Białka transbłonowe przechodzą poprzez dwuwar-stwę lipidową zazwyczaj w formie a helisy' (jednej lub więcej), ale czasem także w postaci struktury |j tworzącej beczułkę.

Inne białka błonowe nie przechodzą poprzez dwu-warstwą lipidową, ale są przyczepione od zewnątrz do jednej lub drugiej strony błony' albo dzięki niekowa-lencyjnemu związaniu z białkami transblonuwymi. albo za pomocą kowalencyjnie przyłączonych lipidćw lub łańcuchów węglowodorowych.

Do licznych białek i pewnych lipidów eksponowanych na powierzchni komórki są przyłączone łańcuchy cukrów, które ochraniają powierzchnie komórki i nadają jej właściwości śluzowe oraz biorą udział we wzajemnymi rozpoznawaniu się komórek.

Większość błon komórkowych jest wsparta na złączonej z nimi ramce białek. Przykłademjest siateczka włóknistych białek tworzących pod powierzchnią błony komórkowej tzw. korę, czyli zewnętrzną część cytoszkieletu.

Chociaż wiele białek błonowych może szybko dyfun-dować w płaszczyźnie błony, istnieją sposoby, którymi komórki mogą ograniczyć obecność białek do specyficznych domen błony' komórkowej oraz unieruchomić poszczególne białka przez przyczepianie ich do wewnątrz- lub zewnątrzkomórkowych makrocząsteczek.