2009 01 01 1443

G W v.til $. I. IXil'ty (Am(f voAr»nU \ttr- -ISBN 9?*4>4M5324'.1.0 by W PW SHi?

3. Chemia stratosfery — ozon

Filtry (ekrany, faktory ochronne) przeciwsłoneczne i filtry zaporowe (blokery) to preparaty farmaceutyczne stosowane do zmniejszania przenikania niebezpiecznych postaci promieniowania. Filtry ochronne zawierają w swoim składzie salicylan lub cy-namonian benzylu, które silnie absorbują promieniowanie z zakresu 250-325 nm, zapobiegając jego dostępowi do ciała. Mogą one również zawierać akceptory rodników (zmiatac/.e rodników) jako dodatkowe czynniki ochronne. Skuteczność preparatów pełniących funkcję filtrów przeciwsłonecznych określona jest ich zdolnością do absorpcji promieniowania z odpowiedniego zakresu widma elektromagnetycznego. 7 podstawowego prawa absorpcji Beera wynika, że zdolność ta zależy od wewnętrznej natury związku chemicznego, jego stężenia (wyrażonego procentową zawartością składnika aktywnego w płynie kosmetycznym) oraz grubości zastosowanej warstwy. Skuteczność filtru ochronnego określa się zazwyczaj za pomocą współczynnika ochrony przed działaniem promieniowania słonecznego (SPF, ang. suu proieaion fuctor). Na przykład, wartość współczynnika SPF równa 15 wskazuje na zdolność absorpcji 93% promieniowania UV-B w przypadku standardowego stosowania preparatu. Jego wartość liczbowa wskazuje, że osoba stosująca preparat ochronny może pozostawać na słońcu przez czas 100/(100 - 93) = 15 razy dłuższy niż bez jego użycia. Większość preparatów pełniących funkcję filtru ochronnego jest nieefektywna w przypadku narażenia na działanie promieniowania IJV-A.

Filtry zaporowe (blokery) zaliczane są do preparatów pochodnych i różnią się od filtrów przeciwsłonecznych tym. żc zawierają cząstki stałe, którymi zazwyczaj są tlenek cynku lub ditlenck tytanu. Substancje te fizycznie blokują dostęp promieniowania wskutek jego odbicia od powierzchni skóry. Ponieważ, jest to proces fizyczny, wspomniane materiały są zdolne do istotnego ograniczenia dostępu do skóry wszystkich rodzajów promieniowania.

Pomiar stężenia ozonu w atmosferze

Pomiar ilości ozonu występującego w atmosferze nic jest zadaniem prostym. To nie jest to samo, co pobranie próbki wody, czy też gleby, którą można przenieść do laboratorium i poddać analizie. W niektórych przypadkach można pobrać próbkę jednorazową, ale ozon łatwo ulega rozkładowi w wyniku reakcji ze ściankami pojemnika, do którego został wprowadzony. Nawet w przypadku gdy próbkę pobrano z leżącej na dużej wysokości warstwy atmosfery, istnieją również, trudności pomiaru ilości ozonu, ponieważ jego stężenie jest małe. Metodą alternatywną do pobierania próbek gazu jest wprowadzenie przyrządu do określonej przestrzeni i dokonanie pomiaru in situ. Obecnie istnieją liczne stacje „połowę”, które dokonują pomiarów stężenia ozonu na bieżąco. Niektóre z nich są obecnie stałymi lądowymi centrami monitorowania. podczas gdy inne to mobilne urządzenia transportowane do wyższych warstw atmosfery za pomocą balonów, samolotów lub satelitów. Zazwyczaj wspólną cechą tych układów jest wykorzystywany przyrząd, służący do pomiaru absorpcji światła w zakresie UV. Jak juz wspomniano, ozon absorbuje promieniowanie w zakresie długości fali 200-315 nm (rys. 3.2) z maksimum absorpcji przy 255 nm. Tę zdol-