2009 01 01 2021

<A W wLaoo. $ i l

ISBN 97UU4M5J240. C by W PW ZOirt

3.4. Chlorofluorowęglowodory (CFC)    69

nia ozonu. Niestety, jest trudny i kosztowny w produkcji. Innym zamiennikiem CFC jest HCFC-123 (CFjCHCli). który zawiera atomy chloru, ale wykazuje jedynie jedną dziesiątą ODP dla CFC-U, w dużej mierze ze względu na swój bardzo krótki czas przebywania w troposferze.

Połączenia zawierające brom

Z punktu widzenia niszczenia ozonu związki chemiczne zawierające brom często są bardziej reaktywne niż ich analogi chlorowe. W rezultacie niektóre wartości ODP dla związków bromowych są bardzo duzc.

Halony, bromowe analogi CFC. są szeroko wykorzystywane w gaśnicach przeciwpożarowych, ze względu na swoją dużą gęstość (osiadają i tłumią ogień na poziomie gruntu) i ze względu na to. ze atom bromu kończy łańcuchowe reakcje rodnikowe, które rozprzestrzeniają proces spalania. Inne związki zawierające brom są stosowane jako doskonałe środki przeciwpalne w wyrobach odzieżowych i innych (s. 188). Środki przeciwpalne działają przez przerywanie reakcji łańcuchowych typu rodnikowego, które stanowią proces spalania. Chlorowce są szczególnie wydajne, a efektywność wzrasta w kolejności

F < Cl < Br < I

Halogenki organiczne uwalniają chlorowiec w postaci HX. związków, które mogą następnie ugasić płomień przez reagowanie z wysokoenergetycznymi rodnikami *H i *OH. dając produkty o niższej energii:

HX + ’H —» H₂ + *X    (3.39)

HX 4- *OH -»• H_?0 + *X    (3.40)

Wśród różnych halogenków organicznych wiązanie węgiel-fluor jest tak silne, że fluor nie daje się łatwo uwolnić w czasie spalania, podczas gdy wiązanie węgiel |od jest słabe i jod się uwalnia, zanim płomień osiągnie wysoką temperaturę. Związki bromoorganiczne uwalniają brom w odpowiednim zakresie temperatury, a cząsteczka HBr jest wysoce wydajna w wychwytywaniu rodników podtrzymujących palenic.

Halony, takie jak bromochlorodifluorometan. CF:ClBr (1211). bromotrifluorometan. CF*Br (1301). i dibromochlorotctrafluoroctan, CBrF,-«CBrFj (2402), wykazują wartości ODP równe, odpowiednio. 3,0, 10,0 i 6,0. Nazewnictwo halonów jest proste. Pierwsza cyfra wskazuje liczbę atomów węgla, druga — liczbę atomów fluoru, trzecia — liczbę atomów chloru, a czwarta — liczbę atomów bromu. Dodatkowe atomy potrzebne do wysycenia atomu węgla są przypisane do wodoru. W przypadku gaśnic przeciwpożarowych halony, oczywiście, muszą być uwalniane bezpośrednio do środowiska. W połączeniu z ich bardzo dużymi wartościami ODP oznacza to. żc są bardzo szkodliwe z punktu widzenia ich zdolności zwiększania niszczenia ozonu stratosferycznego.

Podobnie jak w przypadku chlorku metylu, małe ilości bromku metylu (CHjBr) są również emitowane w wyniku naturalnych procesów zachodzących w oceanach. Waż-