2009 01 01 2039

O. W iMłi S. J. DullY I'Amur ittufowuŁ*. ^.rujw 2U)? ISBN    O by PWN 2040

3. Chemia stratosfery — ozon

niejszy jest syntetyczny bromek metylu produkowany do użytku jako fumigant (środek do odymiania) roślin. Najczęściej związek ten znajduje zastosowanie w przypadku upraw takich roślin jak truskawki, które rosną blisko gruntu i są obiektem ataku licznych szkodników. Aby go użyć, pole jest pokrywane dużymi arkuszami z, tworzyw sztucznych, pod które wstrzykiwany jest bromek metylu. Takie postępowanie eliminuje wszystkie szkodniki łącznic z patogenami, owadami i chwastami, a następnie sadzi się rośliny. Oczywiście, pewne ilości bromku metylu uciekają do otaczającej atmosfery. Protokół Montrealski określa warunki związane ze stopniowym ograniczaniem bromku metylu do 2005 roku. Ten przepis protokółu spotyka się jednakże z mocną opozycją, ponieważ producenci nic chcą wydatków i ryzyka związanego z rejestrowaniem preparatów zastępczych, a rolnicy nic chcą przyjmować bardziej złożonej zintegrowanej metody eliminacji szkodników.

| DO ZAPAMIĘTANIA

Połączenia chlorolluorowęglowc (CFC) są związkami bardzo trwałymi w tropo-sferze, natomiast po przeniknięciu do stratosfery ulegają w niej fotochemicznemu rozszczepieniu, w wyniku czego tworzą się rodniki zawierające chlor, które niszczą ozon.

Obliczenia kinetyczne

Przedstawiliśmy główne cykle opisujące rozkład ozonu stratosferycznego i omówiliśmy ogólnie ich względne znaczenie. Procentowy udział każdego katalizatora, podany wcześniej, ustalono na podstawie danych kinetycznych.

Jako przykład przedstawiamy całkowitą szybkość niszczenia ozonu w cyklu NO, Ireakcje (3.20M3.22)) na wysokości 20 km (T = 220 K). Wyrażenia opisujące szybkość reakcji (3.20) i (3.21) są następujące:

szybkość = A20INOHO3] szybkość = A':i|NO:)|01

przy czym £;>n i oznaczają odpowiednie stałe szybkości reakcji drugiego rzędu.

Całkowitą szybkość reakcji określa nie suma obu szybkości reakcji, ale etapu limitującego tę szybkość. W celu określenia, który z dwóch etapów ogranicza szybkość reakcji, musimy rozważyć stężenia branych pod uwagę substancji i obliczyć stałe szybkości reakcji w warunkach istniejących w określonym obszarze stratosfery.

Stałe szybkości obliczono, stosując równanie Arrheniusa

k = Ac~^EjKr

a uzyskane wartości dla temp. 220 K zostały podane w następującej tabeli: