2009 01 02 2500

O W V4iliw<« S J DulT>    JU) i

ISBN WMWI. 15.124-1.0By WN PfcN *HI>

13. Metale i pólmetale w hydrosferze

Szlak alternatywny pojawia się w warunkach aerobowych wewnątrz komórek bakte-ryjnych. gdzie rtęć wiąże się z enzymem, po czym grupa metylowa zostaje przeniesiona do rtęci.

Obydwu tym szlakom przemian sprzyja umiarkowanie niskie pH i prowadzą one do powstania monometylortęci(II) (CH.tHg¹). Jon len łatwo tworzy kompleksy z. rozmaitymi ligandami. Na przykład tworzą się takie związki jak CHUHgCl i (CHiHg)₂S. które są bardzo trwale w odniesieniu do wiązania Hg— C. Jednakże w pewnym stopniu zachodzi degradacja chemiczna, fotochemiczna i biotyczna.

Zachodzi również dalsze metylowanie. prowadzące do powstania dimetylortęci [(CHO^Hg). Ten obojętny związek jest trudno rozpuszczalny i lotny. Gdy znajdzie się w atmosferze, ostatecznie ulega fotolizie, w wyniku czego zostaje uwolniony jon rtęci!II), który jest wymywany deszczem.

Środowiskowe metylowanie mc jest czymś wyjątkowym w przypadku rtęci. Metylowe pochodne cyny(IV) i ołowiu(TV) obserwuje się również w naturalnym, niczanic-czyszczonym środowisku; mechanizm ich tworzenia polega na utleniającym metylowa* niu jonów oiowiu(II) lub cyny(Il) przez jony metylokurboniowe. Jest to inna droga niż w przypadku rtęci(II). gdzie przeniesienie następuje via karboanion metylowy z mety-lokobalaminy.

PRZYKŁAD 13.4

Rtęć w organizmie ludzkim

Oszacowiuio. że okres półtr wania mctylortęci w organizmie ludzkim wynosi blisko 100 dni. Przyjmijmy, żc człowiek o masie 65 kg konsumował 0,5 kg ryby zawierającej rtęć o stężeniu 0.5 pg • g ¹ irzy razy w tygodniu, przez dłuższy okres. Jakie jest średnie stacjonarne stężenie rtęci w organizmie tego człowieka? (Zauważ, żc stężenie 0.5 pg • g ¹ jest określone w systemach prawnych wielu państw jako dopuszczalne stężenie w rybach.)

całkowita masa rtęci

czas pobytu =-——— -

szybkość poboru

szybkość poboru = 500 g (ryby)-0,5 pg (rtęci) ■ g ¹ (ryby) - 10 ' mg - pg ¹ ■ 3/7 d ¹ = 1,1 10 ¹ mg (rtęci)-d ¹ , całkowita masa rtęci ¹⁰⁰ “ = 1.1 10-mg . d-całkowita masa rtęci (w sianie stacjonarnym)

= 100 d- 1.1 • 10 ¹ mg d ¹ = II mg Średnie stężenie rtęci w organizmie człowieka wynosi zatem

11 mg <rtęci)/(65 kg (masa ciała)) = 0.17 mg kg ¹ lub 0,17 ppm

Zauważmy, co ważne, że nagromadzona rtęć jest nierówno rozłożona w różnych organach organizmu. Wiadomo, ze rtęć. która gromadzi się w mózgu, prowadzi do dysfunkcji neurologicznych, związanych z chorobami obserwowanymi w Minimata.