2009 01 023744

O. W iMłi S. J. DullY I'Amur vx\Ar»\sL*. ^.rujw 2U)? ISBN    O by PWN 2040

478

18. Właściwości globy

linię równoległą do osi piasku. Podobnie rysuje się linię od wartości 30 na osi pyłu równoległą do osi iłu. Punkt przecięcia się tych linii przypada w obszarze znanym jako glina ilasta i dlatego gleba taka została tak nazwana.

Gleby, które są atrakcyjne z punktu widzenia rolniczego, często znajdują się w środkowym obszarze trójkątnego wykresu. Wykazują one korzystne właściwości fizyczne gleb lżejszych i są całkiem łatwe w obróbce, ale również charakteryzują się umiarkowaną zdolnością zachowania wilgoci i reaktywnością chemiczną związaną z udziałem materiałów o rozmiarze cząstek ilu. Zauważ, że obszar zaznaczony jako ił jest duży i obejmuje gleby, które mogą zawierać nawet mniej niż 50% ilu. lak się dzieje dlatego, żc subtelnie rozdrobniony materiał wywiera dominujący wpływ na zachowanie się wielu rodzajów gleb.

Gęstość gleby zależy od obecności w jej składzie minerałów lub składników organicznych. W przypadku pojedynczych cząstek właściwość ta. określana mianem gęstości cząstek, ma wartość wyraźnie mniejszą niż I g • mL ¹ dla materii organicznej oraz większą od 5 g - mL. ¹ dla niektórych tlenków metali, a niekiedy nawet > 7 g • mL ¹ dla rzadziej spotykanych minerałów, takich jak siarczki metali. Gęstość wielu spośród powszechnie spotykanych minerałów glebowych, łącznic z kwarcem, skaleniami i minerałami ilastymi, zawarta jest w granicach od 2,5 do 2,8 g • mL^-1. Mogą one być uważane za dobre przybliżenie gęstości cząstek większości minerałów glebowych.

Gęstość nasypowa jest gęstością gleby leżącej na polu. Parametr ten uwzględnia objętość wolnych przestrzeni między cząstkami i dlatego jego wartość jest mniejsza niż gęstość cząstek. W przypadku minerałów glebowych znajdujących się do głębokości I m od powierzchni gęstość nasypowa często wynosi od 1.2 do 1.8 g ■ mL ¹ dla materiałów zawierających sporo piasku. Dla gleb o większej zawartości iłu gęstość przypada na nieznacznie niższy zakres, tj. od 1,0 do 1.6 g ■ mL^-1. Gdy zarówno gęstość cząstek, jak i gęstość nasypowa są znane, można łatwo obliczyć objętość porów w glebie, czyli jej porowatość.

Wartości porowatości gleb piaskowych mieszczą się w zakresie od 35 do 50%. gleb o drobnym u/iarnieniu — w zakresie od 40 do 60%, a gleby o dużej zawartości materii organicznej mogą mieć więcej niż 60% objętości porów. Podglebia są bardziej spoiste niż gleby powierzchniowe i zazwyczaj mają małą zawartość materii organicznej, porowatość stanowi więc często jedynie ok. 25% całkowitej objętości gleby w terenie.

PRZYKŁAD 18.1

Porowatość gleby

Rozważmy naniesioną glebę pylastą. której gęstość cząstek wynosi 2.65 g • mL '. a gęstość nasypowa 1.50 g - ml. '. Oblicz objętość porów w tej glebie.

gęstość cząstek

porowatość (%. ) = 100 -

= 100-