2009 01 023833

G. W s.aU.11. S. J. &JIT). ( Aiwwirwbftńla Wjtwjuj 2U>? ISBN *?MV*I-I3W4-J. O by WV PWN XOt

18.2. Właściwości chemiczne    481

Z wielu powodów dane dotyczące składu chemicznego nie są szczególnie użyteczne, ponieważ me wskazują one. czy są to pierwiastki stanowiące składniki sieci przestrzennej minerału, czy też ich obecność wynika z adsorpcji powierzchniowej. W tym pierwszym przypadku, szczególnie w minerałach krzemianowych, takie pierwiastki nic powinny w zasadzie przechodzić do roztworu i dlatego nic odgrywają one znaczącej roli w odniesieniu do wzrostu roślin lub ich udziału w najważniejszych procesach środowiskowych. Tc pierwiastki, które zajmują centra jonowymienne na cząstkach gleby lub są słabo zaadsorbowane, są zazwyczaj znacznie bardziej dostępne chemicznie i biologicznie. Terminy ..dostępne" i „ekstrahowalne" (dające się wydzielić) są szeroko stosowane przez naukowców zajmujących się Ziemią. Istnieją ich użytkowe definicje i analityczne procedury do określania frakcji pierwiastków, które są obecne w dostępnych postaciach. Później zajmiemy się tym problemem.

Tabela 18.2. Zakresy stężeń głównych i pobocznych pierwiastków mineralnego składnika gleb¹’

Makroclcmenty (pierwiastki główne)		Mikroelementy^1' (pierwiastki poboczne)
Pierwiastek	%	Pierwiastek	mg kg ^1
Si	30-45	Zn	10-250
Al	2,4-7,4	Cu	5-15
Fc	1.2-4.3	Ni	20-30
Ti	0.3-0,7	Mn	ok 400
Ca	0.01-3.9	Co	1-20
Mg	0.01-1.6	Cr	10-50
K	0.2-2.5	Pb	1-50
Na	ślady-1.5	As	1-20

" Na wodnic rozpowszechnienie wszystkich pictwiailków w skorupie ziemskiej wpływają stężenia w pobliżu powierzchni skal. podane w Za łączniku B I.

* Burdzie) koinpldnH lisia pierwiastków pobocznych »' całej glehie znajduje się w lab. 1S.8.

Materia organiczna pod względem masy jest stosunkowo niewielkim składnikiem większości gleb, mimo to odgrywa bardzo ważną rolę. Część organiczna gleby jest dokładnie zmieszana, a w pewnych przypadkach chemicznie związana z jej składnikami mineralnymi. Jakkolwiek istnieją wyjątki, obserwuje się ogólną tendencję zmniejszania się ilości materii organicznej wraz z głębokością. W tabeli 18.3 podano zawartość materii organicznej (MO) na różnych poziomach bliskich powierzchni gleby.

Metody analityczne zazwyczaj pozwalają na określenie zawartości węgla organicznego w badanej próbce materii organicznej. Na podstawie powszechnie akceptowanego założenia, żc węgiel stanowi 60% materii organicznej gleby, stosuje się współczynnik