2009 01 024328

<A W wLaoo. $ i l

ISBN 97UU4M5J240. C by W PW ZOirt

18.4. Problemy środowiskowe związane z glebą    497

rośliny i ulega łatwemu wymywaniu ze strefy korzeniowej, czasami do wody gruntowej. Duże zróżnicowanie ilości azotanowi V) wymytych z gleby zależy od charakteru gleby, jej uwilgoccnia. rodzaju uprawy, zabiegów agrotechnicznych oraz ilości, rodzaju i czasu stosowania nawozów. Azotany(V) pochodzące ze źródeł rolniczych, docierające do wody powierzchniowej lub gruntowej, stanowią bardzo poważny problem środowiskowy. Mogą przyczyniać się do cutrofizacji powierzchniowego zbiornika wodnego, chociaż, jak to zauważyliśmy. znacznie częściej fosfor stanowi ograniczający składnik pokarmowy. Azo-tany(V) są również toksyczne, szczególnie dla małych dzieci, dlatego w wielu państwach wprowadzono ograniczenia dotyczące ich zawartości w wodzie pitnej (p. 16.1).

Zanieczyszczenie azotanami(V) pochodzącymi z rolnictwa w Wielkiej Brytanii

Na całym święcie zanieczyszczenie wody azotanami(V) zostało rozpoznane jako poważny problem związany ze stosowaniem ich w rolnictwie. Azo«any(V) stanowią główny składnik pokarmowy, produkowany przy znacznych kosztach ekonomicznych i środowiskowych. Ich przejście ze środowiska lądowego do hydrosfery oznacza zmniejszoną dostępność w ich podstawowym zastosowaniu, tj. zwiększaniu plonów. Zazwyczaj zarówno w środowisku lądowym, jak i wodnym azot występuje w postaci soli amonowych i azotanów(V), które obie mogą być łatwo pobierane przez rośliny. Sole amonowe są często początkową nieorganiczną postacią azotu wprowadzaną do układu gleba woda. ponieważ powstają one w wyniku mineralizacji azotu organicznego w roślinie i resztek zwierzęcych. Ponadto pierwiastek len jest wprowadzany do gleby w postaci soli amonowych, roztworów amoniaku lub mocznika. W regionach umiarkowanego klimatu nawozy zwierzęce rozrzuca się na polach podczas chłodnej pogody zimowej. Reakcje chemiczne i mikrobiologiczne zachodzą wówczas wolno, a związki amonowe nic zostają wykorzystane, ani w żaden sposób przekształcone. Jednakże z momentem nadejścia wiosny zaczyna się pora topnienia śniegów i wówczas znaczne ilości soli amonowych mogą spływać lub przenikać do gleby. W krajach takich jak Holandia i inne kraje Europy i Północnej Ameryki, gdzie prowadzi się wielkostadnc hodowle zwierząt na ograniczonym terenie, składowanie nawozu naturalnego na lądzie stanowi główny problem, szczególnie w sezonie zimowym.

W czasie normalnej cieplej pory wzrostu roślin we wszystkich środowiskach, z wyjątkiem tych o niskim p/T, zachodzi szybko proces nitryfikacji i w tym sezonie azo-tany(V) są dominującą postacią azotu. W miejscu, w którym ilość azotanów(V) jest większa niż wymagają tego wzrastające uprawy, ich nadmiar może zostać usunięty w wyniku spływu powierzchniowego lub wymyty z gleby. Interesujące jest rozważenie czynników, które prowadzą do dużej zawartości azotanów(V) w strumieniach i innych wodach powierzchniowych. Sytuacja w Wielkiej Brytami jest dobrym przykładem. Mapa (rys. 18.7) przedstawiająca średnic zawartości azotanów(V) w wodach powierzchniowych wskazuje na występowanie wyraźnego gradientu ich stężenia między północnym zachodem i południowym wschodem kraju. Największe wartości, zazwyczaj od 5 do 9 mg L^_l (w przeliczeniu na N) lub większe, stwierdzono na obszarach wschodniej