2009 01 024402

6 W kmLowi. S J Dudy, (A.nui    *m/i» • .’!•)?

ISBN *7MJ»*M»240.CbyWNPW>l2W7

499

18.4. Problemy środowiskowe związane z glebą

fosforanowych w spływie powierzchniowym lub odcieku po wymyciu jest prawie do pominięcia. Gdy zachodzi erozja straty tego składnika pokarmowego stają się znaczne.

W wielu innych przypadkach erozja może również odgrywać istotną rolę w procesie utraty składników pokarmowych i innych substancji chemicznych z lądu. Substancje sor-bowanc na powierzchni cząstek gleby są porywane z. wodami spływu powierzchniowego i później w postaci rozpuszczonej mogą trafiać do rzek lub jezior. W tabeli 18.7 podano stężenia wapnia i fosforu zarówno związanych z cząstkami jak i pozostających w roztworze. zmierzone w spływie powierzchniowym z zerodowanej powierzchni zalesionych altisoli w zachodniej Nigerii. Ilość substancji pokarmowej związanej z materiałem w zawiesinie może być znacznie większa od jej ilości w roztworze i bardzo silnie zależy od nachylenia terenu.

Tabela 18.7. Stężenia substancji pokarmowych w roztworze i cząstkach gleby w wodach spływu powierzchniowego z zalesionego allisolu w zachodniej Nigerii¹’

' ' Nachylenie	Stężenie/! pg ■ L ')
	w roztworze		związany z cząstkami
	wapń	fosfor	wapń	fosfor
1	2,7	0.1	475	3.9
5	2.6	0.1	725	5.5
m	1.6	0.4	790	8.2
15	1.4	0.6	1135	14.7

*Zac/erpmęio / pracy R I al. S(»l trastionpfiMems ott on Alfiud m WtsKin NlgtrM md their c/uitnd. Monograph No. 1. I1TA. IhaJaii. Nigeiia 1976.

Reakcje z kwasami i zasadami

Jak stwierdziliśmy wcześniej, skład mineralny jest podstawow ym czynnikiem określającym rzeczywistą wartość pH gleby. Wszędzie tam. gdzie znajdują się minerały węglanowe. pH gleby mieści się zazwyczaj w granicach 7.5-8. 7. drugiej zaś strony, gleby zawierające znaczne ilości wymiennego glinu(lll) i żclaza(III) lub materii organicznej są. ogólnie biorąc, nieco kwasowe. Na pH gleby wpływają również kwasy dostarczane z rozmaitych źródeł, z których wicie jest związanych z naturalnie przebiegającymi reakcjami generującymi kwas. Jednym z takich źródeł są procesy oddychania mikroorganizmów, w których uwalniany jest ditlenek węgla. Wzbogacają one powietrze glebowe w ditlenek węgla, co prowadzi do zmniejszenia pH roztworu glebowego. Innym czynnikiem wpływającym na zmniejszenie pH roztworu glebowego są uwalniane przez mikroorganizmy kwasy organiczne, uczestniczące w rozkładzie biomasy gleby. Każdy z tych czynników określony jest przez klimat i miejsce, a wypadkowy wynik ich oddziaływania odpowiada zakresowi możliwych naturalnych wartości pH danego typu gleby.