282

282 .(olania Lausch-Ż;ik

3) dom rodzinny to wreszcie miejsce o niepowtarzalnym klimacie, który tworzą zamieszkujący razem członkowie rodziny. To pewna wspólnota celów, dążeń, niepowtarzalne rozmaite zależności i powiązania. O atmosferze panującej w domu, o jego wystroju, zapachu, rytmie życia decyduje rodzina jako pewna całość {por, M. Kościelska 1989).

W jednym zc swoich artykułów M. Kościelska (1989) wymieniła kilka właściwości sytuacji posiadania domu, spośród których w^rarto podkreślić to, że w domu - jak pisze autorka - jest sic u siebie, co oznacza posiadanie przez jednostkę własnego terytorium i obszaru realizowania osobistej wolności.

Dom to miejsce, w którym jednostka posiada pełną kontrolę sytuacji, gdzie wszystko jest zrozumiale i przewddywalne. Na szczególną uwagę zasługuje to, co M. Kościelska pisze o domu jako miejscu zakorzenienia i przywiązania. Oznacza to, że dom rodzinny tworzą osoby, które łączy miłość dająca wszystkim członkom rodziny poczucie bycia ważnym i potrzebnym. I jeszcze jedno: dom posiada swój swoisty klimat, swoje święta, uroczystości, posiada swoją historię. Uniemożliwienie człowiekowi życia w domu rodzinnymi o prawidłowej atmosferze pozbawia go wielu możliwości życiowych, utrudnia drogę do samorealizacji, nierzadko odbiera szansę normalnego rozwoju. Analizując wyniki dotychczasowych badań i obserwacji nad sytuacją mieszkańców domów pomocy społecznej w Polsce, szczególnie osób najbardziej upośledzonych (upośledzonych umysłowo, osób z upośledzeniami sprzężonymi, sparaliżowanych itd.) można wnioskować, że są to najczęściej osoby pozbawione jakiejkolwiek autonomii, osoby, które bardzo często nikogo nie mają, niczego nie mogą i niczym nie dysponują (por. E. Tarkowska 1994, M. Kościelska 1989). Dotyczasowa literatura poświęcona problemom osób żyjących w domach pomocy społecznej ukazuje bardzo negatywny wizerunek ich psychologicznych warunków życia i rozwoju. Istnienie tych domów jest jednak koniecznością z uwagi na to, że pewna część dzieci, młodzieży i osób dorosłych niepełnosprawnych z różnych powodów nie może żyć w domach rodzinnych.

Wybrane zagadnienia funkcjonowania domów pomocy społecznej

Domy pomocy społecznej istnieją w Polsce od kilkudziesięciu lat i zajmują ważne miejsce w systemie pomocy osobom niepełnosprawnym. Rodowód tego typu placówek sięga okresu średniowiecza, kiedy to po-