Gospodarstwa rodzinne to taki podmiot gospodarczy który :
1) silę roboczą tworzy rodzina
2) nie ma rozdzielności budżetu (jest jedność) - podmiot gospodarczy + potrzeby rodziny
Tego typu podmioty gospodarcze rodzinne funkcjonują poza rolniczo - w handlu, drobne rzemiosło.
Tschanay zauważył, że cena ziemi była tak wysoka, ze nie gwarantowała zwrotu poniesionych nakładów. Jakimi kalkulacjami chłopi w takim razie się posługiwali ? Tschanay zwrócił uwagę pomiędzy gosp. a fazami cyklu rozwoju rodziny.
Cykle rodziny związek-► dzieci
Kiedy są dzieci potrzeby rodziny są największe, później dzieci odchodzą następuje efekt pustego gniazda, etap stagnacji aż do momentu, kiedy dzieci przejmą gospodarstwo i cykl się powtarza.
Te potrzeby można analizować w jednym cyklu rodzice-dzieci. Można też w wymiarze wielopokoleniowym. Potrzeby rodziny doraźne, bieżące mogą być podporządkowane długofalowym potrzebom rodziny i to co nazywa się bieżącymi potrzebami będą one podlegały potrzebom gospod.
Tego typu gospod. mają zdolność samo eksploatacji, długofalowego podporządkowania.
Specyficzne - przemysłowe. Przed rewolucją przemysłową istniały dwa podstawowe typy produkcji:
- rzemiosło wytwórcze
- system nakładczy
Wymagały one wykwalifikowanej siły roboczej o takim stopniu przygotowania, że czeladnik, czy mistrz znał produkt od elementów wyjściowych do finału (miał opanowany cały proces produkcji). Ta produkcja miała charakter indywidualny (jeden but nie był do końca taki sam jak drugi).
Produkcja przemysłowa pozwala na rozłożenie produkcji na elementy proste. Zatrudniony pracownik nie musi znać całego procesu technologicznego. Tego rodzaju specjalizacja radykalnie przyspiesza proces produkcji. Produkcja przemysłowa oznacza skupienie siły roboczej w jednym miejscu. Ta siła robocza musi gdzieś mieszkać, mieszka więc w pobliżu zakładu produkcyjnego. Ludzie chodzą do pracy piechotą więc musi być sensowne dojście i powrót do domu. Ta siła robocza musi być zorientowana kiedy ma rozpocząć się praca i kiedy skończyć (zegarków nie mieli). Musiała ta siła robocza reagować na dźwięk o końcu pracy.
Siła robocza jest ze wsi - musi więc gdzieś mieszkać - miasta rozrastają się przestrzennie.
1