klszesz275

1148 )SZYŃSKi: KULTCi

Nr 54

Lep nam

Śpiew dziewcząt.

•ce - rje,

I-van kre-sa lo - 2i,

I■van-sko

Polifonię znają też według S. Vurnika i innych Słoweńcy; przy tyra śpiewa się u nich nie tylko na dwa, lecz również natrzy,, cztery, a nawet — z rzadka — na pięć głosów w tercjach, kwartach, kwintach (i oktawach). Wyraźnie zaznaczają się tu wpływy muzyki nowszej, nawarstwione na dawne tło. Jako przykład dwugłosowego śpiewu niech posłuży stara pieśń korowodowa zapisana w Ćrnomlju:

O

— le — na vsa go — ra, ze — le — na,

le

Jak widać, część poznanych przez nas odmian ludowej polifonii serbochorwackiej oraz polifonia słoweńska w rodzaju zilustrowanej na tylko co przytoczonym przykładzie podpadają pod pojęcie dia-fonii w rozumieniu organonu (inaczej organum)^{1 2}.

O śpiewach polifonicznych w serbskiej Macedonii brak mi bliższych wiadomości. W zbiorze Djordjevića znajduję tylko jedną pieśń dwugłosową o składzie zbliżonym do bordunowego (ob. § 783). Co do leżących w sąsiedztwie Serbii bułgarskich okolic Kjustendilu, to pisze o nich w sposób bardzo niedostateczny J. Zachariev, jak następuje: „Zwykły korowód rozpoczyna się pod takt skocznej pieśni śpiewanej przez sześć dziewcząt-śpiewaczek — (kolejno) przez trzy po trzech. Jedna, środkowa izvikva, tzn. śpiewa melodię, a dwie inne slagat, tj. utrzymują się w tercji dolnej i tylko o ¹ ₂ tonu podwyższają lub poniżają swe głosy"¹. Z regionu Sofii daję (dla przykładu) trzy nadzwyczaj prymitywne i zajmujące pieśni obrzędowe, śpiewane dwugłosowo przez dwie pary dziewcząt podczas prastarego obchodu wiosennego zwanego „Łazaruwaniem“. Ogłosił je w r. 1932 V. Stoin.

= 270

i i-1 *r

Nr 56 I jSTie

^t«^r---tr-tr-tr-

Mo-re Ko-lo, Ko-sta-di-ne, mo-re Kolo, Ko-sta-di-ne 1=132

Nr5? [^' ^ :'j. || j    \ f f.J | j    [' »    • j

e    Sto — ja — no — vi dvo — ri dar — vo

ja — ble — ne-vo

h h — 72

le    e

779. Stosunkowo od dość już dawna znany jest w literaturze naukowej bałkańskiej fakt występowania prymitywnej diafonii w Rodopach w Bułgarii. Jednakowoż w ogłoszonym przed kilku laty zbiorze 700 pieśni rodopskich V. Stoina znajdujemy tylko 30 dwugłosowych; wszystkie one pochodzą przy tym wyłącznie z paru wsi w pobliżu Pestery (S od Tatar-Pasardżyka), zaś śród 460 pieśni zebranych w środkowych Rodopach przez A. Bukoreśtlijeva nie podano ani jednej dwugłosowej. Dwugłosowe pieśni, zapisane przez Stoina, śpiewane były wyłącznie przez kobiety. Kilkanaście z nich pozostaje w ścisłym związku z obrzędami; kilka ze żniwami. Zaczynają się one i kończą prawie zawsze unisonem; ambitus mają bardzo szczupły, linię melodyczną zupełnie nierozwiniętą. Dla wszystkich, z wyjątkiem czterech,

1

¹ L. c. s. 97 nr 1.    * „Etnolog" t. 4, r. 1931, s. 175 (zapisał L. Kuba).

2

Po objaśnienie odsyłam do znanego leksykonu H. Riemanna.

* „Darźat s terca po-dolu i samo s V_a ton poviSavat iii namaljavat glasa si“. SbNU t. 32, r. 1918, s. 143.

INEMS t. 10/11, r. 1932, s. 179-80 (wieś Slatina).