p 6

I ta '

A. Poważanie 3. Mifość

2. Bezpieczeństwo 1 Fizjologia

Ryc. 11. Hierarchia potrzeb wg Maslowa (wg: Collins S.. Parkt.tr H., 1989).

Maslow w swojej koncepcji przyjmuje wiele założeń dotyczących funkcjonowania potrzeb, między innymi: itC.lbc > a grupy potrzeb pojawiają się kolejno w trakcie rozwoju człowie ' ka, poczynając od fizjologicznych,

a im wyżej dana grupa potrzeb stoi w hierarchii, tym mniejszy nacisk fizyczny wywiera na organizm ludzki,

K^;'Cj, potrzeby stojące wysoko w hierarchii powodują mniej błędów w percepcji niż potrzeby stojące niżej, a zaspokojenie potrzeb stojących wyżej dostąp/,u danej osobiej znacznie bogatszych przeżyć, niż zaspokojenie potrzeb niższego! rzędu, *~......    ..........

a osoba sterowana potrzebami wyższymi jest bardziej wydajna biologicznie,

a dążenie do zaspokojenia potrzeb stojących wyżej w hiararchii służy, zdrowiu psychicznemu,

6 pojawienie się wyższej potrzeby jest uwarunkowane zaspokojeniem potrzeb niższych,

( a możliwość pojawienia się potrzeb wyższego rzędu wymaga odpowiednich warunków rodzinnych, ekonomicznych, społecznych itp.

Ostatnie dwa założenia, z których wynika, żc pojawienie się kolejnych grup potrzeb jest uwarunkowane tym, czy dana osoba zaspokoiła swoje potrzeby niżej stojące w hierarchii, można przyjąć jako rodzaj założeń modelowych.jOznacza to, że zTreguły lak bywa. Jednakże sam twórca koncepcji wprowadza pojęcie^-aulóiuś i i i funkcjonalnej potrzeb, przyznając, że osoba, która kiedykolwiek przejawiała potrzeby wyższe-

go rzędu, może uniezależnić dążenie do zaspokojenia tych potrzeb od zaspokojenia potrzeb niższego rzędu.

Jako przykład uzależnienia potrzeb wyższego rzędu od niższych potrzeb podaje się stany przewlekłego głodu, który powoduje daleko posunięty prymitywizm zachowania się jednostki ludzkiej. Z drugiej zaś strony, mimo że głód potrafi doprowadzić człowieka do różnych krań-cowości, wystarczy sięgnąć do obozowych wspomnień niezapomnianego profesora A. Kępińskiego, by stwierdzić, żc i w takich miejscach mogły rozkwitać potrzeby wyższego rzędu.

H. A. Murray, badając potrzeby psychiczne, stwierdził, że każda potrzeba ^przejawia się określoną tendencją w zachowaniu jednostki?, każdej potrzebie towarzyszą charakterystycznekłja niej zespoły reakcji i emocjonalnych, (tńotorycznyclu wyobrażeniowych i werbalnych. Stany zaspokojenia lub niezaSpókojeniaTdanej potrzeby przejawiają się specyficznymi stanami zadowolenia lub niezadowolenia ujawnianymi przez jednostkę. Tak więc obserwując daną osobę, można niekiedy rozpoznać, która z potrzeb jest u niej niezaspokojona.    <$

Bardzo przejrzyście uwidacznia psychologiczne skutki niezaspoko-jenia potrzeb schemat opracowany przez K. Jankowskiego.

Hyc. 12. Konsekwencje psychologiczne niczaspokojcnia potrzeb (wg: Jankowski K„

1075).

Więcej informacji na temat skutków niezaspokojenia potrzeb po-ilnuc jest przy okazji omawiania stanu frustracji. Jak wspominano, interesującą charakterystykę potrzeb opracował H. A. Murray.

Dla ilustracji można przytoczyć opis wybranych potrzeb (za S. Sick, 1984).

133