• Jest „odpowiednikiem” eksperymentu stosowanego w naukach przyrodniczych (ekonomika nie jest nauką eksperymentalną).
• Polega na wyodrębnieniu „czegoś” ze zbioru pozostałych elementów. Wyodrębnione elementy lub cechy obejmuje się badaniami pomijając czynniki drugorzędne.
Np. Thunen zakłada istnienie abstrakcyjnego państwa w kształcie koła z jednym miastem (rynkiem zaopatrzenia i zbytu) pośrodku.
W państwie tym, wolnym od wpływu innych państw panują wszędzie jednakowe warunki produkcji. Jedyną zmienną w tym państwie, jest odległość poszczególnych gospodarstw od rynku. W ten sposób bada wpływ położenia na sposoby gospodarowania (teoria renty gruntowej).
Porównuje się między sobą całe gospodarstwa, działy lub gałęzie gospodarstw w celu ustalenia na tej drodze ważnych zależności.
Analiza wertykalna (pionowa) - jest to analiza dynamiczna, czasowa polegająca na porównaniu wielkości (parametrów) uzyskiwanych przez dany obiekt (gospodarstwo) w kolejnych okresach czasowych (np. latach).
Analiza horyzontalna (pozioma) - porównanie wielkości (parametrów) uzyskanych przez różne obiekty (gospodarstwa) w tym^amym czasie.
Porównywane między sobą może być tylko jo -co jest porównywalne:
Porównywalność absolutna - gdy dla porównywanych obiektów istnieje miara porównawcza (np. jajo i wieża Eifla (kg/cm3))
Porównywalność względna - gdy dla porównywanych obiektów (np. gospodarstw) można zastosować miarę porównawczą i gdy wielkości wyznaczone tą miarą są w istotny sposób przydatne do wyjaśnienia problemu, dla którego przeprowadza się porównanie tych obiektów (kryterium celu). Porównywalność formalna - gdy istnieje czysto techniczna możliwość przeprowadzenia porównania. Materiały są porównywalne gdy:
- zostały ujęte według jednolitych zasad, >
- zostały według jednolitych zasad opracowane. ^