socjologia7

Siła i zakres medycznej ekspansji na macierzyństwo

Macierzyństwo jest tą dziedziną życia społecznego, która stosunkowo pti/._ni, poddana została medycznej kontroli. Początki awansu medycznego mcdelu rrzmi. dają na wiek XIX. w jego polonie .coraz C2ęłdej lekarze zaczynali domagać się r,|_r. brania położnym prawa praktyki w położnictwie i_ powierzenia rodzących k<ib*₍ wyłącznie opiece lekarskiej. Bodźcem do tego były najprawdopodobniej rńnnir, względy ekonomiczne, walka o dochody, ale powszechnie motywowano to ,_ni</. liwoicią interwencji operacyjnych lekarzy w trudniejszych przypadkach poraj., wych'”. Wyraźny wzrost medyczne! kontroli nad macierzyństwem nu mlejue po II wojnie światowej. Obecnie macierzyństwo jest dziedziną prawie calkiy.sioe 2mcdykalizowaną, zarówno na płaszczyźnie konceptualnej, jak i w praktyce.

Granice rozwoju medycyny i klcnmki jej ofensywy okrdla jednak każde spilr. czertstwo z osobna, .akceptowane granice medycyny w danym okresie nie są Ji nc. ale są wynikiem procesu negocjacji między różnymi siłami społecznemu"-' Analiza raportu stanu położnictwa w kr.-i|acb Unii Europejskiej pozwala wyraiis* na dostrzeżenie różnic występujących w stopniu zniedykałlzawanla opieki połużn:-ctej. choćby ze względu na przebieg i nlic|sce porodu oraz formę opieki Pokizrr zakorzenione w podejściu tradycyjnym, ujimt|ącym ciążę. poród, połóg i karmienie jako naturalne, fizjologiczne procesy w życiu kobiety, są w niektórych krajich głównym dostarczycielem opieki, matka trafia do lekarza wyłącznic w- ciąży i/'> wysokiego ryzyka, ma prawo do porodu p02a instytucją szpitala. W innych występ^1-je wyraźna dominacja profesji lekarzy ginekologów i położników wtaz z tendenc* <k> patologjzarjl naturalnych procesów. silna instytucjonalizacja opieki oraz pO"a,’i^--* Ingerencja nawet bez wyraźnych wskazań”, np. wysoki odsetek niepotrzchwrh cesarskich dęć. podw-iązywanie jajników, wycięcie madę/. nadużywanie leków b monalnych, eksperymentowanie w przypadku bezpłodności. Medykalizacja n'a.v rzyństwa na poziomie opieki położniczej jest możliwa ze względu na silnie z-'k‘^rl" nlooe w świadomości kobiet kategorie medyczne, używane do interpretacji : Indywidualnego doświadczenia. Kobiety nie zawsze więc są biernymi iwiidkr inedykalizacji. ale również, aktywnie uczestniczą w tym procesie na poziórnh¹ takcji z lekarzem, np. Życzenie cesarskiego cięcia, żądanie dodatkowych baik"¹ leków. Noinikicni mrdyhallzacji życia społecznego kj niewątpliwie media. które •' nieograniczonym możliwościom przekazu współuczestniczą w procesie socj"¹'^-' ' W programach i poczytnych czasopismach kierowanych do matek prefettmńin o-

¹¹ B. Scyd», D.-irji AKilycf.r/ nli/ym. PZWL. WinUKl 1077. i V/>

'* B. Uriwwskł-Żyto. ZAr-nrk I Mi n Mliii *yitrtrii iręMginufifl. tV?*^l*^r-'

'*« PAN. W«,u«i | 992. i- 31.    .

“ Por. J.K. Emom. M l.|. Lu.ten. Ąalfta ^Wn.-.-ii u fnnyit Aęwt : flfenut* żrap' "

J. OlDWiM Uhm I. Arer«|> Reki A moro BAYAftD. Waucn”-

j^lwzny model opieki nad matką i dzieckiem, uzupełniony poradami psycholo-jgjnyttll. Począwszy od lat 90. w mediach pojawia się coraz Cżękiej krytyczna occ-pj^yitemu opieki zdrowotnej i wrażliwość na problematykę błędów medycznych*¹, nk jest ^<D i^edrwk '^rt^nri o podłożu demcdykallzacyjnym. ycdncczcSnJe toinie liczba (cldana Środków farmaceutycznych, w tym skierowanych do kobiet.

Medykalizacja i demedykalizacja - definicja medyczna wobec definicji społecznej?

W literaturze dostrzega się tendencję do analizowania bezpieczeństwa alter-naiwnych modeli narodzin, porównywania ich psychologicznych. społecznych, ftwomk-znych i zdrowotnych kosztów^-. Przykładem jest rozpatrywanie modeli epicki nad kobietą rodzącą ze względu na kryterium miejsca i specjalisty:

-    mcdel I: poród odbywa się w domu przy wyznaczonym członku zbiorowości. który posiada odpowiednią wiedzę i umiejętności,

-    model II: poród odbywa sic w domu pod okiem profesjonalisty.

-    nvxicł III: poród odbywa się w ./lontu porodów" w^-obecności profesjonalisty.

-    ircdel IV: poród odbywa się w szpitalu ped kontrolą profesjonalisty.

W pierwszym nscdclu dysponujemy prawie wyłącznie danymi spekulacyjnymi. Śmitr.clność matek w modelach 2J. I jest porównywalna w grupie ciąż niskiego ryzyka, model 4 gwarantuje niższą umieralność w przypadku ciąż tzw. zagrożonych, które obecnie stanowią 10-20% ogółu ciąż* . Największe koszty emocjonalne, rioncmicżne i społeczne wiązane są z przymusem instytucjonalnym. domlnu|ącą ^:-1'ą lekarza i jego Interwencją, porodem zimnym i technicznym, rutyną w działaniu ysfrijorulistóss^-, formalnym systemem komunikacji, oddzieleniem matki cd dziecka ^ł przeciwieństwie do systemu opieki r.ad macierzyństwem, w którym położne są ;ł'iunvini dostawcami usług, zajmując się kcłweumi o niskim ryzyku poza insty-"^,£ją szpitala, wykorzystując naturalne sposoby.

Medyczny model macierzyństwa jest wpisany w kulturę współczesnych spo-■••zeńsiw- w których wysoka technologia I wiedza są Interpretowane w katego-^jd' postępu, czasem niezależnie od zdrowotnych, psychologicznych, społecznych, '•ohiycli konsekwencji (odkrycie genomu człowieka, klonowanie, badania pre* aulne lip.) Medyczna Interpretacja jest częścią współczesnej społecznej inter-•Mtcji macierzyństwa. Odbiega od Interpretacji tradycyjnej, nic Istnieje obecnie •Vmatyc_v,iy wyraźnie sprc ryzowany model macierzyństwu w^- stosunku do mo-

tnedycznego. na który istniałoby tale szerokie społeczne przyzwolenie.

że<. Z MlKk.ź^łiw(n7. Knkomlit Wyówiueitul NMwiik. KnUi> 1999. s 9 .,    ^I’⁰' MA Koblinsky, O Cirręfecll, 1 Hddtdhdm. Ogoliły £MWp> Cum Hłs Wtthfir

" ''ktAW', SulUiin ćŻ tłir World Health Oiguiiuio-. |WH0|t .The lir.wny.ioiul Journrt of

Healih". hup^nra ti/n nmSrirainnrini? s— —-- —