skanuj0059 (3)

3. Metody badań geografii turyzmu 63

•    liniowe, które dotyczą szlaków i treści występujących liniowo, np. szlaki turystyczne;

•    punktowe dla małych obiektów turystycznych oraz tej części treści uzupełniającej, która jest rozmieszczona punktowo, np. hotele, miejsca widokowe.

Jak podaje dalej L. Ratajski, przy opracowywaniu znaków do map turystycznych szczególnie ważne jest przestrzeganie zasady izomorfizmu. Dotyczy to za-

o

równo izomorfizmu postaci, jak i merytorycznego”. Należy ponadto dążyć, aby była uwzględniana zasada operatywności znaków, która oznacza możliwość łączenia znaków i ich elementów w celu uzyskania rozbudowanej treści informacyjnej znaku oraz w celu uzyskania jak największej oszczędności miejsca na mapie. Przede wszystkim należy przyjąć taki kształt przewodni znaku, aby łączenie znaków spełniało wymogi estetyki i miało sens logiczny. Trzon znaku powinien tworzyć rdzeń (morfem główny), to znaczy postać znaku, która, zachowując ten sam sens semantyczny, mogłaby być powtarzana w różnych kombinacjach rysunkowych. Rdzeń znaku powinien być wzbogacony o afiks (morfem poboczny), pod którym to terminem należy rozumieć element graficzny znaku uzupełniający morfem główny znaku oraz nadający mu dodatkową treść znaczeniową. W zależności od położenia afiksu w stosunku do znaku przewodniego można mu umownie przypisać odpowiednie znaczenie (może on być w górę od rdzenia, w dół itd.).

Problemowi standaryzacji znaków na mapach turystycznych dużo uwagi poświęcają również R. Gerber i in. [1990], których zdaniem przy kartograficznym przedstawianiu walorów i urządzeń turystycznych powinno się w jak największym stopniu korzystać z piktogramów (najlepiej opracowywanych komputerowo), ponieważ są one z powodzeniem stosowane w informacji turystycznej (np. w katalogach hotelowych, folderach, ulotkach, przy szlakach turystycznych, szosach itp.).

Wśród opracowań kartograficznych przeznaczonych dla turystów na osobną uwagę zasługują plany miast lub innych miejscowości turystycznych. Zdaniem J. i W. Ostrowskich [1975, 7-8], zakres treści planów miast powinien w dużym stopniu wynikać z charakteru potrzeb turystów. Według wymienionych wyżej autorów turyści mogą posługiwać się planami w dwojaki sposób:

•    na etapie planowania zwiedzania miasta,

•    podczas poruszania się po mieście.

W pierwszym z podanych przypadków turystę interesuje przede wszystkim wybór trasy i obiektów do zwiedzania oraz określenie czasu przeznaczonego na

² Izomorfizm postaci zakłada, że podstawową zasadą powinno być, aby najwyższemu hierarchicznie stopniowi odpowiadały znaki najprostsze w formie oraz najbardziej abstrakcyjne. Im niższy stopień hierarchiczny, tym znak jest bardziej złożony w rysunku i zbliża się do postaci znaku obrazkowego. Wielka różnorodność faktów kategorii najniższej będzie reprezentowana przez znaki przypominające postać obserwowaną w rzeczywistości, a więc wykluczającą niepewność odczytania. Z kolei izomorfizm merytoryczny oznacza, że różnym grupom faktów powinny odpowiadać grupy znaków różniące się między sobą wyraźnie dostrzegalnym, różnym kształtem (lub kolorem) przewodnim [Ratajski 1973].