Zdjęcie0571 (3)

0    ro, pragnienie i cel — wartość etyczna. O funkcjonowaniu zaś wartości etycznych powiadają zasady (najważniejsze zasady czyli, zasady kar. dynalne), wynikające z nich reguły i dyrektywy oraz zalecenia etyczne

W określaniu cnoty, pojmowanej jako takiej trwałej dyspozycji czło. wieka, dzięki której staje się on etycznie dobry i dobrze postępuje moralnie, działa i czyni, ukształtowały się dwa podejścia: strukturalne i funkcjonalne. Pierwsze charakteiystyczne jest dla tradycji platońskiej, która określa cno. ty na podstawie struktury bytu - struktury ludzkiej duszy. Podejście drugie! zaś akcentowane jest w tradycji arystotelesowskiej, która określa cnoty na podstawie zasad i sposobów dzielnego działania. W pierwszym podejściu cnota jest celem, pragnieniem i wartością, w drugim zaś dzielnością (arel te), zasadą i sposobem osiągania wartości, pragnienia i celu.

TTradycja platońska rozróżnia dobro i zło, cnoty i wady, zalety i ułomności, wartości i antywartości. Tradycja zaś arystotelesowska akcentuje działanie, któ-/■ re pozwala osiągać dobro, cnoty, zalety i wartości. W tradycji platońskiej kaźdeji cnocie przeciwstawia się wada, w arystotelesowskiej zaś wskazuje się na cnotę; jako umiar pomiędzy nadmiarem i niedostatkiem. Są to przeto tradycje zjed-j nej strony konstruowania wartości pozytywnych i wartości negatywnych, z dru-i gi_ej zaś, wskazania wartości pozytywnych - cnót jako złotych środków właśnie; \ jako umiani pomiędzy nadmiarem czegoś i niedostatkiem czegoś innego. ^

Cnoty i przeciwstawiane im wady są w tradycji platońskiej wywodzoj ne z części duszy stanowiącej naturę człowieka — ze struktury bytu. Częą

1    ści te są następujące: rozumna, pożądliwa (emocjonalna) i popędliwa oraz stanowiąca o funkcjonowaniu całości. Cnotami zaś są: części rozumna

I — rozsądek; popędliwej — łagodność i męstwo; pożądliwej duszy / - umiarkowanie i opanowanie; części odpowiadającej zaś za funkcjono-|

/ wanie całości — sprawiedliwość.

Przeciwstawiane tym cnotom wady są następujące: nierozwaga, za| palczywość i tchórzostwo, rozwiązłość i nieopanowanie, niesprawiedliwość i chciwość oraz małoduszność.

Platon w dialogu Państwo (427 i n.) wymienia następujące cztery cnotjf naczelne:

1. mądrość;    1. rozwaga;

2. męstwo;    2. sprawiedliwość.

Określenie czterech cnót naczelnych i zaprzeczających im wad, w tra-]

dycji platońskiej na podstawie dialogu Państwo [427 i n.], jest przedstawione na schemacie 6.

Przj zalety ni od pozy] stawion wieka kl dążącej na być r wanieml męstwa pożądlil rianty cl ajeszcJ Piat

turę dufl społecz ruje mJ duszą kl Ale sątl nowani Zan stwo, F nocześi dzy, poi nomicz