img036 (20)

w tych warunkach mogłyby ulegać rozkładowi, farmakopea poleca suszyć nad środkami suszącymi (np. pięciotlenkiem fosforu, stężonym kwasem siarkowym, chlorkiem wapniowym, żelem krzemionkowym) w temperaturze pokojowej pod zwykłym ciśnieniem lub pod ciśnieniem zmniejszonym (w eksykatorze próżniowym).

W przypadkach, gdy środek leczniczy traci swą wodę krystalizacyjną dopiero w warunkach powodujących równoczesny jego rozkład, zawartość wody oznacza się miareczkową metodą K. Fischera. Metoda ta, opracowana w 1935 r. [124] i udoskonalona w ciągu następnych lat przez wielu innych autorów, została powszechnie przyjęta przez farmakopee. Jest ona oparta na znanej od dawna reakcji red-oks zachodzącej pomiędzy dwutlenkiem siarki i jodem jedynie w obecności wody i limitowanej ilością wody.

S0₂ + l₂ + H₂0 —> S0₃ + 2HI

Dwutlenek siarki i jod rozpuszcza się w bezwodnej pirydynie i bezwodnym metanolu. Pirydyna tworzy połączenie addycyjne zarówno z dwutlenkiem, jak i trójtlenkiem siarki, i równocześnie wiąże utworzony jodowodór w postaci jodowodorku pirydyny. Metanol zaś przeprowadza addycyjny związek pirydyny z trójtlenkiem siarki w metylosiarczan pirydyniowy. Przebieg reakcji można zatem przedstawić dwustopniowo :

C₅H₅NS0₂ + l₂ + H₂0 + 2C₅H₅N -► 2[C₅H₆N]® I© + C₅H₅NS0₃ C₅H₅NS0₃ + CH3OH -> [C₅H₆N]® [CH₃0S0₃]©

I

I

W rzeczywistości przebieg reakcji jest dużo bardziej skomplikowany. Bliższe dane znajdzie czytelnik w monografii poświęconej tej metodzie [125].

W praktyce sporządza się dwa roztwory: jodu w mieszaninie pirydyny i metanolu oraz pirydyny nasyconej gazowym dwutlenkiem siarki. Oba roztwory miesza się na kilkanaście godzin przed rozpoczęciem miareczkowania. Miano tak przygotowanego odczynnika K. Fischera nastawia się na podstawowy roztwór wody w bezwodnym metanolu lub na półwodny winian potasowy.

Próbkę substancji zawierającą wodę krystalizacyjną, której zawartość ma być oznaczona, rozpuszcza się lub zawiesza w bezwodnym metanolu i miareczkuje odczynnikiem K. Fischera. Przy miareczkowaniu należy unikać dostępu wilgoci z powietrza. Punkt końcowy miareczkowania można ustalać wizualnie, co odpowiada przejściu żółtego zabarwienia w czerwonobrunatne, pochodzące od nadmiaru wolnego jodu. Jednakże wizualne ustalenie punktu końcowego jest trudne; lepsze wyniki osiąga się przy miareczkowaniu amperometrycznym metodą „do martwego punktu".

FP IV poleca oznaczanie wody metodą K. Fischera np. w jednowodnym wodoro-winianie noradrenaliny, dwuwodnym chlorowodorku etylomorfiny, jednowodnej sulfaguanidynie, itp. Metody tej nie można zastosować do oznaczania wody w związkach, które reagowałyby ze składnikami odczynnika K. Fischera, jak np. merkaptany, siarczyny, mocne aminy, tlenki metali, sole miedziowe.

272