img025 (72)

20

W glebach brunatnoziemnych nie następuje rozkład chemiczny minerałów ilastych. Gleby te należę do czynnych biologicznie, zawierają próchnicę muli lub mull-moder (przejściową).

Gleby brunatnoziemne, występujące na całym obszarze Polski, powstały z glin, iłów, utworów pyłowych pochodzenia wodnego i eo-licznego, piasków gliniastych, żwirów moren czołowych, jak również z bazaltów, gnejsów i niektórych piaskowców.

W klasie gleb brunatnoziemnych wyróżniono 2 typy: gleby brunatne gleby płowe (lessives).

1. Gleby brunatne

W typie gleb brunatnych wydzielono następujące podtypy: gleby brunatne właściwe, wyługowane, kwaśne, bielicowane, szarobrunatne.

a* Gleby brunatne właściwe, o budowie profilu A_q-A^-(B)-C (rys. 4), zawierają węglan wapnia w całym profilu lub wykazują odczyn obojętny w całym profilu. Poziom A_q małej miąższości stanowią resztki roślin liściastych i zielnych, rozkładające się dobrze w ciągu jednego roku.

O cm

RYS. 4. Gleba brunatna właściwa

Poziom A^ gleb uprawnych jest barwy szarobrunatnej, o miąższości do 30 cm, zawiera próchnicę amorficzną typu muli. Odczyn zbliżony do obojętnego. Poziom ten przechodzi stopniowo w poziom brunatnienia. Poziom brunatnienia (B) ma miąższość 30-50 cm, zabarwienie brunatne, odczyn obojętny lub słabo zasadowy, zawiera często węglan wapnia. Przejście do skały macierzystej stopniowe. Skała macierzysta jest mało zmieniona przez proces glebotwórczy, zawiera CaCO^ w postaci pseudngrzybni lub zacieków. Gleby te z natury są zasobne w składniki pokarmowe.

Najlepsze gleby brunatne właściwe uprawne powstały z lessów i glin średnich marglistych. Zaliczono je do klas bonitacyjnych II i Ilia. Gleby brunatne właściwe wytworzone z piasków i żwirów są okresowo za suche; stanowią one najczęściej użytki rolne IV i V klasy. Gleby brunatne właściwe wytworzone z glin zwałowych ciężkich i iłów wykazują dużą zasobność w składniki pokarmowe, są jednak często glebami wadliwymi, oglejonymi i wymagają drenowania. Zaliczono je do klas bonitacyjnych IIIb iJLVa, nawet do.....IVb.

b.    Gleby brunatne wyługowane mają budowę profilu ^-A^-A^A^ -B(B)-C-C_r . W glebach leśnych proces humifikacji ściółki przebie-ga nieco wolniej n,iż w glebach brunatnych właściwych.

Poziom akumulacyjny gleb brunatnych wyługowanych uprawnych jest przeważnie kwaśny. Zakwaszenie w tych glebach maleje ze wzrostem _t głębokości. Poziom A^, o miąższości 0-30 cm, barwy szarobrunatnej, przechodzi stopniowo w poziom A^A^ słabo zaznaczony. Poziom B(B), barwy jasnobrunatnej, o miąższości 30-40 cm, jest częściowo wzbogacony w części ilaste, które zostały przemieszczone z poziomu A ^ A^. Skała macierzysta jest mało zmieniona, zawiera CaCO-j i może być oglejona.

Gleby brunatne wyługowane niewiele ustępują glebom brunatnym właściwym pod względem wartości użytkowo-rolniczej, wymagają tylko większych dawek nawozów.

c.    Gleby brunatne kwaśne, o budowie profilu A_Q-A^-(B)-C, różnią się od gleb brunatnych właściwych słabiej rozwiniętym poziomem A^, silnym stopniem zakwaszenia oraz brakiem CaCO^ w całym profilu. Gleby te wytworzyły się ze skał macierzystych występujących na terenach górskich, z granitów, granitognejsów, z niektórych piaskowców, z utworów pyłowych wietrzeniowych, a w innych częściach Polski z głęboko odwapnionych glin zwałowych i iłów. Powstały więc one z kwaśnych skał macierzystych lub przepuszczalnej zwietrzeliny skalnej.

Warstwa ściółki A ma niedużą miąższość. Poziom A^, o miąższości 10-35 cm jest barwy szarobrunatnej, zawiera próchnicę amorficzną typu mull-moder. Odczyn silnie kwaśny, pH 3,5-5,0. Poziom (B) barwy brunatnej, o pH 4,5-5,0, przechodzi w poziom skały macierzystej C.

Gleby te stanowią siedlisko naturalne lasów mieszanych lub zespołu kwaśnej buczyny z domieszką świerka i jodły. Występują