img087 (24)

87

2.5.2. Teodolit

a—acc.: aa ne    -i- ■■ x

2.5,2.1. Części składowe teodolitu

Podstawczym współczesnym instrumentom używanym do pomiarów kątów poziomych jest teodolit. Zasadniczymi j9£o ezęściBinl przeznaczonym bezpośrednio do wykonywania czynności pomiarowych są; luneta z siatką celowniczą (ogniskowa), llmbus kręgu poziomego - K3, libele do ustawiania osi obrotu instrumentu v pionie, urządzenia do centrowania instrumentu oraz urządzenia odczytowe. Są to elementy instrumentu niezbędne do wykonywania pomiarów kątów poziomych. 7I praktyce jednak rzadko spotykamy narzędzia, zwłaszoza średniej dokładności, któro zostały skonstruowane z przeznaczeniem wyłącznie do pomiaru kątów poziomych, Kajozęśoloj matru-Denty do pomiaru kątów poziomych posiadają jeszcze takie dodatkowe części, jak krąg pionowy (KV) .Traz z libelą kolicacyjrtą do pomiaru kątów pionowych, siatkę celowniczą w lunecie z trzema nitkami poziomym do pomiaru odległości (dalmierz) i libolę niwelacyjną na lunecie do pomiaru różnic wysokości. Jeżeli instrument powiada wszystkie wymienione dodatkowa części, to nazywany bywa instrumentem uniwersalnym, z uwagi oa szerokie zastosowanie do pomiaru wszystkioh elementów wyzna cza Dych w tc-renie w pracach rjeodezyjnych. s instrumencie uniwersalnym zazwyczaj dokładność podziału i odczytu Kręgu pionowego jest mniejsza niż kręgt; po2icnogo. Stosowane są również uproszczone konstrukcje instrumentów uniwersalnych o dokładności mnlojszoj, lecz najczęściej jednakowej dla obu kręgów: pc-zicnegc 1 pionowego, przeznaczone do mniej dokładnych a szybkich pomiarów, np, sytuacyjno-wysckcścicwych metodą tachlmetryczną (rys, 99), ta-chimetry lub w geodezji górniczej teodolit wiszący (rys. 100).

W słownictwie tcohnlozcym w praktyce powyższe cazw7 nie są ściśle stosowane i najczęściej spotykamy się tylko z terminem: teodolit.

teodolit składa się 2 trzech zasadniczych części:    spodarki, 2) krę

gu (koła) poziomego (limbuoa), 3) alidady z lunetą, kręgiem (kołem) pionowym, libelani 1 urządzeniami odczytowymi. Bo ustawiania instrumentu służy ą) statyw.

Najpierw opiszemy teodolit dawnej prostej konstrukcji (ryś. 101), obecnie już zasadniczo nic produkowany, ale w praktyce jeszcze csęstn używany. opisie przytoczymy również podstawowa ulepszenia koustrukcyj- ■ ne stosowana ur nowoczesnych teodolitach (rys. 102, 105 1 1<Wj .

11 3podarka służy do połączeniu instrumentu ze statywem cna rcrem z libelami - do ustawienia limousa w poziomie (osi obrotu instrumentu w pionie). stanowi cna najniższą część przyrządu. Jest zbudowana w postaci podstawy trójrmiennc.j z trzema śrubami poziomującymi umieszozonymi w jej ramionach. 1 dolnej części spodarki znajduje się otwór lub trzpień nśgwintowany do wkręcania lub nakręcania tzw.- śruby sprzęgającej w celu