img180 (10)

180

ropie przez prostą utworzoną dworna punktami poligonu, z których jeden jGst stanowiskiem. Prosta ta jest stałą orientacją pomiarów tuchinatrycz-nych wykonywanych na tym stanowisku. Ramię drugie o zmierzonych 'wartościach liczbowych tworzy prosta OP' (rys. 191).

Wielkość trzecia (r) jest określana pośrednio za pomocą dodatkowego urządzenia optycznego w instrumencie, zwanego urządzeniem dalraierczym albo dalmierzem.

Zasada konstrukcji dalmierzy do optycznego pomiaru odległości opiera się na zależnościach geometrycznych w tzw. trójkąoie paralaktycznym.

Jest to wydłużony trójkąt równoramienny o małej podstawie 1, zwanej bazą (rys. 192). Kąt przeciwległy do bazy, tzw. kąt paralaktyczDy £, jest więc również mały, Wysokość trójkąta D wychodząca z wierzchołka kąta £ jest odległością szukaną. 2nająe długość bazy 1 i k^t; paralsktyczny $ możemy szukaną długość D wyznaczyć ze wzoru

Rysi 192    Rys. 192

» = ^ ct{* |    ^ = \ ctg |    (114)

lub jeżeli trójkąt jo ot prostokątny (rys, 192) ze wzoru

D = 1 ctg C ; J = ctg e    (115)

Ka tej zasadzie opiera się poligonlzacja paralaktyczna, mierząc kąt t do specjalnej bazy ustawianej poziomo. natomiast konstruktorzy dalmierzy przyjmują zwykle jedno z trzech następujących założeń:

1)    bsza 1 zmienna, kąt parałaktyczny l stały, wówczas ustala się zwy-kio

^ _c k - 100    (116)

2)    baza 1 zmienna, kąt paralaktycząy 6 zmienny,

2) baza 1 stała, kąt paralaktyczny E zmienny.

Stosowane w geodezji dalmierze do optycznego pomiaru odległości można podzielić na trzy następujące grupy: dalmierze zwyczajne (nitkowa), auto-rcdukcyjnc i dwuobrazows. łuimierze te są montowane w instrumenty kątowi er nic ze lub cą skonstruowane w postaci dodatkowych urządzeń nakładanych nu obiektyw lunoty instrumentu kątoaierniczego, który w jednym i w drugim przypadku służy równocześnie do pomiaru kątów poziomych i do wyznaczania różnic wysokości.