img308 (6)

150 Druidzi

upadkiem; cała ludzka rasa nie jest odpowiedzialna za upadek Adama; wypełnianie prawa otwiera drogę do Nieba, podobnie jak Ewangelia; nawet przed przyjściem Chrystusa byli ludzie bez grzechu, którzy osiągali życie wieczne; dzieci nie ochrzczone w wierze chrześcijańskiej mogą osiągnąć życie wieczne.

Należy tu zauważyć, że podczas gdy starożytni Celtowie znali słowa na określenie winy lub odpowiedzialności, to prawdopodobnie nie mieli jasno sprecyzowanego pojęcia odpowiadającego chrześcijańskiej idei grzechu. W językach staroirlandzkim i walijskim słowa oznaczające grzech, pecad (irlandzki) i pechod (walijski) pochodzą od łacińskiego peccatum i zawsze dotyczą chrześcijańskiego pojęcia grzechu w przeciwieństwie do staroirlandzkich słów cin lub lochtach oznaczających winę i zasługiwanie na karę, podobnie jak walijskie słowo euogrwydd. Nowa idea zawarta w chrześcijańskim pojęciu grzechu zdaje się zupełnie obca celtyckiemu sposobowi myślenia i, jak sądzę, tego właśnie dotyczą argumenty Pelagiusza. W Kościele Celtyckim wyznanie grzechu nie było obowiązkowe, a wyspowiadać się można było u wybranego przyjaciela duszy. Jak pisze ojciec Joseph MacVeigh w Renewing the Irish Church: Towards an Irish Liberation Theology (Odradzanie Kościoła irlandzkiego: w kierunku irlandzkiej teologii wyzwolenia, 1993): „Idea «przyjaciela duszy» {anam chara), który służył za przewodnika duchowego i doradcę - nie spowiednika - dla młodych mnichów i konwertytów, stanowiła element praktyk druidów”. Tak więc pojęcie grzechu i konieczności spowiedzi jawiły się Celtom jako zupełnie nowe pojęcia.

W przedchrześcijańskim społeczeństwie celtyckim funkcję przyjaciela duszy lub przewodnika duchowego spełniał zazwyczaj druid. Co znaczące, na wczesnym etapie celtyckiego chrześcijaństwa funkcję przyjaciela duszy mogły pełnić kobiety. Spośród wielu przykładów można wymienić Itę z Cluan Credill, która pełniła taką funkcję wobec Brendana; również przyjacielem duszy Kolumbana była kobieta. Później jednak Kolumban spędzał więcej czasu we Francji i Włoszech i ulegając wpływom rzymskim, nakazał, żeby przyjaciółmi duszy dla mężczyzn byli wyłącznie mężczyźni.

Leslie Hardinge podkreśla bliskie podobieństwa zachodzące między druidami a wczesnymi świętymi Kościoła Celtyckiego:

Pozycja społeczna i wpływy polityczne potężnych świętych sprawiały czasami wrażenie sukcesji po druidach. Pomiędzy druidyzmem i chrześcijaństwem zachodziły powierzchowne podobieństwa: uroczyste wygaszanie ognia i ponowne jego rozpalanie, chrzest, podczas którego nadawano dziecku imię. Zarówno druidzi, jak i kapłani chrześcijańscy utrzymywali, że posiadają nadprzyrodzoną moc uzdrawiania, że potrafią przepowiadać wydarzenia i przenosić choroby z ludzi na rośliny i inne przedmioty. I jedni, i drudzy nauczali młodzież i doradzali królom. Obydwaj mogli wygnać grzesznika i przekląć wroga. Jak wykrzyknął kiedyś święty Senan: „Moje czary są silniejsze, a nauka lepsza”.

Nic nie wiemy o tym, jak Celestiusz bronił się podczas przesłuchania przed

Aureliuszem. Postawiono mu siedem zarzutów i uznano za winnego. Za wiarę w idee głoszone przez Pelagiusza Celestiusz został potępiony i ekskomunikowa-ny. Po tym sukcesie Augustyn i jego zwolennicy przystąpili do ataku na samego Pelagiusza.

W roku 415 Pelagiusz mieszkał w Palestynie, był respektowany i łubiany. Wśród jego osobistych przyjaciół prawdopodobnie znajdował się również św. Hieronim, który wówczas mieszkał w Betlejem. Hieronim znał Celtów, ponieważ przebywał przez pewien czas w Galii i na tyle znał galijski, że mógł go porównać z językiem używanym w Galacji przez celtyckich Trewerów (Treveri). Augustyn wysłał do Hieronima traktat, znany jako De peccatorum meritis (O znaczeniu grzechu), ostrzegając go przed Pelagiuszem. Następnie do Jerozolimy przybył Orozjusz, opromieniony sukcesem w oskarżeniu Celestiusza. Św. Hieronim przeszedł na stronę Augustyna i oskarżył Pelagiusza przed synodem, któremu w czerwcu 415 roku przewodniczył Jan z Jerozolimy. Św. Hieronim zdawał się być teraz przerażony nauczaniem Pelagiusza, że ludzie mogą żyć bez grzechu, jeżeli tak postanowią. Oskarżenie załamało się, ale nie zrażony tym Augustyn nie dawał za wygraną. Kolejny synod zebrał się w grudniu 415 roku w Diospolis (Lydda), uczestniczyło w nim czternastu biskupów, oskarżenie przygotowali Heros z Arles i Łazarz z Aix. Ale i ten synod uwolnił Pelagiusza od zarzutu herezji.

Augustyn nie krył wściekłości. Pelagiusz uzyskał uniewinnienie w dwóch śledztwach kościelnych i by wyjaśnić swe poglądy, ogłosił traktat De libero arbitrio (O wolnej woli), gdzie podstawą jego nauk było twierdzenie o wolnej woli człowieka. Augustyn przekonał jednak biskupów Kartaginy i Mileve, żeby jeszcze raz wystąpili przeciw Pelagiuszowi. Biskupi zwrócili się do papieża Innocentego I - któremu to pochlebiało, ponieważ przedtem afrykańscy biskupi nie zważali na dyrektywy Rzymu - by wystąpił w roli głównego sędziego. Innocenty uznał Pelagiusza winnym herezji. Jego następca, papież Zosym, po zapoznaniu się z dziełem Pelagiusza, zwłaszcza Libellus fidei (Wyznanie wiary) uwolnił go od zarzutów o herezję. Oburzony Augustyn ponowił kampanię przeciw Pelagiuszowi. Razem ze swoimi zwolennikami postanowił pominąć autorytety kościelne i zwrócił się bezpośrednio do władzy politycznej. Trzydziestego kwietnia 418 roku w Rawennie przekonano cesarza Honoriusza (395-423), aby udaremnił dysputy teologiczne zakazując Pelagiuszowi działalności i konfiskując jego dobra. Zosym, jako biskup Rzymu, musiał podporządkować się decyzjom cesarza, i tym razem, chociaż bardzo niechętnie, również on potępił Pelagiusza.

W łonie Kościoła decyzja ta spotkała się ze sprzeciwem. Augustyn i jego zwolennicy nie zdołali przekonać wszystkich, nawet wśród biskupów włoskich nie było jedności i dziewiętnastu z nich, pod przywództwem Juliana z Aeclanum w Kampanii, nie potępiło Pelagiusza. Kościół Wschodni potępił go dopiero podczas synodu w Efezie w 431 roku, natomiast Kościół Celtycki przez cały czas