img320

176

wykorzystanie buhajów oraz trudności z ustalaniem terminów wycieleń W systomm krycia haremowego przewiduje się na jednego buhaja od 20 do 25 samic System t«i zaleca się stosować przy braku pracowników sumiennie prowadzących obserwii- i* oraz braku dobrych inseminatorów.

Krycie haremowe (grupowe) prowadzone jest w niektórych rejonach naszego kraju np w warunkach pastwiskowego chowu jałowic. Należy jednak pamiętać, aby jałowic» były w podobnej dojrzałości rozpłodowej

21.3.3.    Krycie z „ręki”

Buhaje najczęściej rozmieszczone są w punktach kopulacyjnych do których doprawo dza się krowy w 12 do 18 godzin po wystąpieniu pierwszych objawów rui Na jędrny buhaja powinno przypadać od 80 do 100 krów i jałowic rocznie

21.3.4.    Sztuczne unasiennianie (inseminacja)

Metodę cechuje znacznie lepsze wykorzystanie rozpłodników Od jednego buhai« pobrać można w ciągu roku od 12 do 15 tys porcji nasienia (w rzeczywistości pobiorą się około 8 tys. porcji) Nasieniem tym można zapłodnić od 2 do 51 więcej tysięcy kro* i jałowic. Aktualnie dąży się do uzyskania od każdego buhaja po około 40 tys port c nasienia mrożonego

Roczny remont stada buhajów w Staqi Hodowli i Unasiemama Zwierząt (SHiU/) wynosi 400 sztuk.

Nasienie od buhajów pobiera się stosując najczęściej sztuczną pochwę Pobrań*-nasienie przechowuje się w temperaturze 35°C w łaźni wodnej do czasu oceny ilościo wej i jakościowej Wyniki oceny decydują o stopniu rozrzedzenia ejakulatu.

Ocena jakości nasienia

Właściwa ocena jakości nasienia buhaja przeznaczonego do unasiennianiapowinM być oparta na kilku metodach Poza badaniami wstępnymi obejmującymi ocenę mu kroskopową (objętość, zabarwienie konsystencja zapach) i ocenę mikroskopową (qv stość nasienia, ruchliwość plemników), konieczne są szczegółowe okresowe badaniu specjalistyczne: morfologiczne, biologiczne, bakteriologiczne i inne

Badania makroskopowe

Gęstość ejakulatu zależy od pory roku. największa bywa wiosną i latem Przeciętna objętość jednego ejakulatu wynosi około 5 cm³, przy wahaniach od 2 do 10 cm³ Obj«.i tość ejakulatu zwiększa się do wieku buhaja 9 lat Zabarwienie ejakulatu powinno być mlecznobiałe z możliwością pewnych odstępstw od szarobiałego do kremowego

Zapach powinien być zbliżony do zapachu świeżego mleka krowiego Konsystencja - śmietankowa lub mleczna

Badania mikroskopowe

Żywotność plemników wyrażona jest ich masową ruchliwością Badania przeprawa dza się na stoliku Bloma. w temperaturze 39°C pod powiększeniem 80 do 100-krol nym. Ruch plemników oznacza się:

+++ - silne falowanie.

++ - średnie falowanie,

+ - słabe falowanie,

- - brak ruchu falowego

Ruch plemników

Prawidłowym ruchem plemnika jest ruch prostoliniowy Izw torpedowy Ilość plemników wykonujących ruchy prostoliniowe ocenia się w skali 5-stopniowej, której stopnie odpowiadają następującej ilości plemników w procentach

Procent plemników o ruchu postępowym	Ocena w stopniach
0-20	-1
21-40	2
41 60	3
61-80	4
81-100	5

Nasienie, w którym me stwierdzono ruchów plemników nosi nazwę nekrospermi Aktywność plemników maleje z wiekiem buhaja, gwałtowny spadek następuje u buhajów w wieku powyżej 10 lat.

Gęstość eiakulatu ocenia się za pomocą hemocytometru fotokolorymetru lub klina optycznego Szacunkową ocenę gęstości przeprowadza się na zimnym stoliku Bloma, gdy plemniki są nieruchome, przy powiększeniu 200-krotnym, w warstwie o grubości około 50 M Przy ocenie gęstości stosuje się następujące oznaczenia D sperma densum - nasienie gęste.

SD - sperma semidensum - nasienie średnio gęste.

R - sperma rarum - nasienie rzadkie.

0 - oligospermia - pojedyncze plemniki.

A - azospermia - brak plemników

Koncentracja plemników w ejakufacie najniższa jest w okresie letnio-jesiennym, a żywotność i przeżywalność bywa wtedy najwyższa Pod mikroskopem określa się również liczbę plemników martwych, zniekształconych oraz zlepionych (aglutynaqa).

Iłndania uzupełniające

Odczyn pH nasienia powinno utrzymać się w granicach 6.30 do 7.75 (średnio 6.68) Podwyższone pH może być wynikiem stanu zapalnego gruczołów pęcherzykowych. Przeżywalność nasienia badana jest w temperaturze 46,5°C Badania bakteriologiczne nasienia od każdego buhaja przeprowadza się dwa razy w ciągu roku Nadmierne zakażenie świadczy o niedostatecznej higienie w czasie pobie rama nasienia lub też może być spowodowane schorzeniami buhaja

Wykorzystanie wyników oceny nasienia

Nasienie przydatne do rozrzedzenia powinno w badaniu codziennym odpowiadać następującym minimalnym warunkom objętość 3 cm³, konsystencja i zabarwienie chu dego mleka, gęstość SD, koncentracja wynosząca 500 min plemników w 1cm³, wyraźny ruch falowy (++) 70% plemników wykonujących ruch postępowy, bez aglutynacji i nieprawidłowych ruchów plemników, pH od 6.4 do 6 8 Czas przezywania plemników w rozrzedzonym nasieniu, w temperaturze około 5°C. powinien wynosić 10 dni, a w temperaturze 46,5°C jedną godzinę. Wyniki badań bakteriologicznych i serologicznych w kierunku drobnoustrojów patogennych powinny być negatywne

Konserwacja i rozcieńczenie

Przy sztucznym unasiennianiu nasienie pobierane jest od buhajów, znajdujących się w zakładach unasienniania (SHiUZ). a następnie konserwowane i rozsyłane do punktów