IMG55 (13)

KOMENTARZ WYDAWNICZY

Ustalając tekst podstawowy dla krytycznej edycji Ksiąg narodu i pielgrzymslwa polskiego wydawca ma do wyboru te spośród licznych przedruków utworu, które dokonane zostały za życia poety i za jego zgodą, co do których zatem istnieje uzasadnione przypuszczenie, że tekst ich skontrolowany został przez autora. Wydań takich jest piąć:

1.    Księgi narodu polskiego i pielgrzymslwa polskiego. W Paryżu, w drukarni A. Pi-nard, przy Quai Vol-taire, 15. Roku Pań... 1832. S. 123. [Wydanie pierwsze, oznaczane w tabelce odmian symbolem W¹.]

2.    Księgi narodu polskiego i pielgrzymslwa polskiego. W Paryżu, w drukami A. Pinard, przy Quai Voł-taire, 15. Roku Pań... 1832. S. 93. [Wydanie drugie, oznaczane w tabelce odmian symbolem W^s.)

3.    Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego. Wydanie drugie. W Paryżu, nakładem Hektora Bossange, i spółki przy Nadbrzeżu Voltalre, 11. Roku 1833. [To samo z odmianą w adresie wydawniczym: nakładem autora. Jest to właściwie wydanie trzecie. W tabelce odmian oznaczone zostało symbolem W 1833.)

4.    Księgi pielgrzymslwa, Nowy Job [Klementyny z Tańskich Hoffmanowej] i Słowa wieszcze [Lamen-naisgo]. Wydanie Alex. Jełowickiego. Paryż 1834. [Druga odmiana tego wydania obejmuje tylko Księgi

i Nowego Joba. W tabelce odmian oznaczone symbolem W 1834.)

5. Pisma. Paryż 1844. Tom IV. [Zawiera m. in. Księgi. Wydanie oznaczone iw tabelce odmian symbolem W 1844.]

Porównanie tekstów tych wydań prowadzi do wniosku, że ślady autorskiej pieczy o tekst nosi, poza wydaniem pierwszym, wydanie drugie z grudnia 1832. Niektóre ze zmian wprowadzonych do tej edycji mają niewątpliwie charakter poprawek autorskich (np. zamiana Belgów na Węgrów w w. 294 Ksiąg pielgrzyńt-stwa). Wydanie to jest — jak stwierdził Stanisław Pigoń ustalając wzajemny stosunek obu wydań z r. 1832 (w artykule Które jest pierwsze wydanie „Ksiąg pielgrzymstwa" Mickiewicza?, »Pamiętnik Literacki* R. XII, 1913) — znacznie od pierwszego staranniejsze. Usunięto w nim wiele błędów drukarskich pierwodruku, uzupełniono interpunkcję, zmodernizowano częściowo pisownię i fleksję.

Wszystkie trzy wydania następne oparto wszelako nie na drugim, lecz na pierwszym wydaniu Ksiąg. Powtarzają też one — aż do ostatniego, z r. 1844 — wiele błędów drukarskich pierwodruku. Jedynie tekst wydania z r. 1833 został w trzech miejscach poprawiony, zapewne na podstawie wydania drugiego, z którym w miejscach tych jest zgodny. Poza tym jednak wydanie z r. 1833 jest bardzo niedokładne, nie brak w nim nowych pomyłek i opuszczeń.

Tekst następnego wydania, z r. 1834, nosi ślady ingerencji wydawcy, który starał się np. wprowadzić pewną konsekwencję w zakresie stosowania dużych liter. Nie zostały jednak poprawione ważniejsze pomyłki pierwodruku, a dodano wiele nowych błędów.