IMG!96 (5)

w postaci deklaratywnej, w sytuacji, gdy jest on niezbędna potrzebą rozwojową. prowadzi nie tylko do płytkich, tymczasowych identyfikacji z kolegami, prezentowanymi przez nich poglądami czy wartościami, ale tez do zewnątrz-sterowności, ulegania modom, generując trudności w odróżnianiu dobra od zła. Stąd niezwykłego znaczenia nabiera właściwa komunikacja między rodzicami a dziećmi i współpraca szkoły z rodziną.

Grupy rówieśnicze, identyfikacje w ich obrębie, funkcje i typologia grup. Pojęcie subkultury i jej rodzaje

Grupa rówieśnicza, podobnie jak rodzina, jest bardzo ważnym środowiskiem wychowania dla młodych ludzi. Jej wychowawcze oddziaływania dostrzec możemy w procesie opanowywania ról społecznych realizowanym dzięki wewnętrznej dynamice interakcji, kształtowaniu hierarchii, ustalaniu wzorców atrakcyjności interpersonalnej¹"\ Podobnie jak rodzina, stanowi też grapę odniesienia (patrz rozdział 7 niniejszego opracowania).

Relacje w grupach, z którymi się identyfikujemy mogą mieć dwojaki charakter

-    osobisty (bezpośrednie, częste kontakty w grupach nieformalnych);

-    funkcjonalny (kontakty ograniczone do pewnych aspektów działania, rzadsze, często o charakterze przedmiotowym, charakterystyczne dla grup formalnych)^{1 w}.

Rozróżnienie takie ma istotne konsekwencje dla dystansu społecznego oraz płaszczyzny, w jakiej rozgrywają się kontakty. Dystans rośnie wraz z tym, jak maleje ilość i intensywność społecznych relacji. Największy, wraz z pochodnymi w postaci schematycznego i ogólnikowego myślenia, czy wąskiego zasobu wiedzy aa ich temat dotyczyć będzie grup. z którymi identyfikujemy się w sposób funkcjonalny. I odwrotnie - im mniejszy dystans, tym częściej się kontaktujemy, więcej o sobie wiemy, zachodzi większe prawdopodobieństwo, że nasze identyfikacje będą miały charakter osobisty. Bliskość i dystans dotyczą nie tylko płaszczyzny teraźniejszej, ale nawiązują również do przeszłości

-    wartości przekazywane przez przodków i doświadczenia starszych pokoleń

^>M Patrz rozdział 4 niniejszej pracy.

"* Z. Bauman, SotjohgM, Zysk i S-ko, Poznań, 1990, a. 4$ i nasi

funkcjonują w naszej świadomości jako taw. pamięć społeczna. Bliskość t dystans w teraźniejszości mogąprowadzić do bliskości fizycznej i duchowej, przy czym obszary tejże nic muszą się pokrywać Pierwsza z nich prowadzić mott wówwo do intymności występującej w związkach opartych na auhnM i wynikających z więzi emocjonalne), jak i do opisywanego przez Davida Riesmana efektu samotności w tłumie¹⁴*, kiedy to Moczem dużą ilością przypadkowych, nieznaczących dla nas ludzi, odczuwamy brak zainteresowania z ich strony tym. co się z nami dzieje, jakie przeżywamy emocja, z jakimi problemami mamy do czynienia, jaki mamy nastrój i stosunek do dziejących stę aktualnie wydarzeń. Z kolei bliskość duchowa, wyrażając się w zdolności do empatii, będącej warunkiem odczuwania podobnych emocji i motywów działania, prowadzi często do wyodrębnienia w kontaktach / grupami podziału c identyfikacyjnym kluczem, jesteśmy jacyś „my” i są jacyś ..oni”:

-    my to bliska grupa, z którą kontakty mają charakter osobisty, stanowiąca naturalne otoczenie jednostki, bliskość w jej obrębie przybiera charakter tak fizyczny, jak i duchowy, członków takiej grupy charakteryzuje gotowość do współpracy, chęć porozumienia.

-    oni to grupa, z którą kontakty przybierają charakter funkcjonalny, jakościowo różna od grup bliskiej identyfikacji, reprezentująca odmienne wartości, niezbyt dobrze znana członkom innych grap, które to czynniki mogą stymulować tworzenie stereotypów pa temat jej funkcjonowania Podział taki staje się niezbędnym warunkiem budowania tożsamości jednostki poprzez wyodrębnianie siebie z otoczenia społecznego (ja. inni) oraz wyodrębnianie grapy, do której należy (my i oni). Interesujące z rozwojowego t wychowawczego punktu widzenia jest pytanie: Ku jakim grapom aspirujemy" Normatywnym, czyli tym, z którymi identyfikacja jest pożądana, czy wręcz uznawana za naturalną (my), czy porównawczym (oni), stanowiącym poprzez swą odrębność tło dla naszych, odmiennych zachowań. Umiejętność przekraczania tego rodzaju barter i dążenia do identyfikacji wspólnotowych, jak wspomniano w rozdziale 3. jest niejako warunkiem rozwoju społecznego jednostki, wyrazem jej prospołecznych dążeń i kształtowania się huroanistycz-nych przesłanek działania. Wiadomo jednak, że ci. którzy św iadomie aspirowaliby do grap porównawczych (oni), w najlepszym wypadku narażeni są na ostracyzm społeczny, w najgorszym na wykluczenie ze wspólnoty. Wiadomo *eż. że podział na owe kategorie grap jest czysto umowny, funł ej nmgr jedynie w naszej świadomości, nic opierając się na faktycznych, obiekty owych róttu-

" D. KMiaai, op.cii