IMGh66 (4)

Miejsce Raj ziemski

Grzech pierworodny

Epoka

Po stworzeniu kobiety i umieszczeniu jej wraz z Adamem w ogrodzie Eden

Postacie Adam, Ewa, wąż i często inne zwierzęta

Źródła

Księga Rodzaju 2, 16-17; 3,1-7

Warianty i modyfikacje Kuszenie Adama i Ewy

Ikonografia Bardzo bogata, zarówno w cyklach przedstawiających epizody z Księgi Rodzaju, jak i jako

motyw    ^

samodzielny

Drzewo poznania byto przedstawiane jako jabtoń lub figowiec, wokói którego bywaI owinięty wąż. Czasami gad znajdował się na ziemi, po której Bóg kazał mu pełzać.

Bóg umieścił Adama w raju ziemskim, udzielając pierwszemu człowiekowi tylko jednej przestrogi: „Z wszelkiego drzewa tego ogrodu możesz spożywać według upodobania; ale z drzewa poznania dobra i zła nie wolno ci jeść, bo gdy z niego spożyjesz, niechybnie umrzesz”.

Mimo boskiego zakazu, aby nie jeść owoców z drzewa poznania dobra i zla, Ewa uległa kuszeniu przez węża. Gdy podstępny gad zwiódł kobietę, przyrzekając jej, że wraz z Adamem stanie się równa Bogu, gdyż pozna dobro i zło, Ewa zjadła zakazany owoc i nakłoniła do tego również Adama. W tej samej chwili obojgu otworzyły się oczy i spostrzegli, że są goli, poczuli wstyd z powodu swojejnagości i przykryli się liśćmi figowymi.

Dwójka rodziców była wyobrażana stojąca przy drzewie poznania dobra i zla. Ewa zrywa lub właśnie zerwała owoc i gryzie go bądź podaje Adamowi. Epizod ten, występujący również w wielu innych kulturach oraz w kulcie kanaańskim, pokazuje, jak z towarzyszki kobieta zamieniła się w kusi-delkę.

Wag

Grzech pierworodny

Adam trzyma w jednej ręce gałąź jarzębiny, symbolizującą drzewo życia. Drugą rękę wyciąga w kierunku Ewy, by podała mu jabłko, które wąż trzyma w pysku. Kreśląc ciało Adama, Diirer inspirował się reprodukcją Apolla Belwederskiego.

Kozioł stojący na skraju urwiska symbolizuje oko Boga, które z góry wszystko dostrzega.

oraz

wzniosłości

wielbienia

Łoś, kojarzony

z czarną

żółcią, która

w nadmiarze

powoduje

szaleństwo,

symbolizuje

temperament

melancho-

liczny.

Z racji swego spokoju wół symbolizuje charakter flegmatyczny.

▲ Albrecht Diirer, Mam i Ewa, 1504 r.,

Kot symbolizuje temperament choleryczny, zdominowany przez żółć. I

Królik symbolizuje temperament sangwiniczno-zmyslowy, typowy dla ludzi | radosnych, szczęśliwych i lubujących się w przyjemnościach życia.

Obecność czterech głównych zwierząt (królika, kota, wola i łosia) jest aluzją do teorii czterech ludzkich typów humoralnych oraz do naruszenia równowagi w wyniku grzechu pierworodnego.