IMGw58 (3)

2)    pragmatyczne, czy li ułatwienia komunikacji, zdobywania użyt_ec macji oraz rozwoju osobistego,

3)    hedonistyczne, czyli zmiany nastroju, rozrywka,

°*> I

pleksów i zahamowań.

4)    kompensacyjne, czyli transformacji i oswobodzenia własnej osob I

Oczekiwania efektów wyjaśniają - w zależności od wieku i płci intem od 39 do 60% wariancji problematycznego używania intemetu, Najsiln ' wyznacznikiem problematycznego używania internetu (PU1) okazały sj^ kiwania kompensacji oraz hedonistyczne [Poprawa, 2009, 2010], Natomiast^ kiwania interpersonalne nie wykazywały żadnego znaczenia w determino^' Pil I.    '    ’    ^Va"'«

Według Young [1997] ryzyko uzależnienia od intemetu wiąże się n^, wszystkim ze skłonnością do przeżywania negatywnych emocji, szczególni, łyku i depresji, wchodzących w zakres neurotyczności. Pozytywny i o umiaik watiej sile związek między neurotycznością a nadmiernym użytkowaniem siej stwierdzono także w badaniach Kozak [2003], Na podobne właściwości wskazu, je Hornowska [2006], która charakteryzuje osoby, któiym korzystanie z inteme-tu wymyka Się spod kontroli, jako napięte, nerwowe, o wysokim poziomie leku I wrażliwe na krytykę, łatwo zniechęcające się w obliczu napotkanych trudności.

Badania Ogińskiej-Bulik [2005] dowodzą, że nadmiernemu angażowaniu sit w wirtualną rzeczywistość sprzyjają takie właściwości, jak: wysoki poziom net-mtyczności, niskie nasilenie ugodowości, otwartości na doświadczenia i sumienno, ści. Inne badania autorki [Ogińska-Bulik, 2006] przeprowadzone na grupie na- [ stolatków wykazały, że wyznacznikami nadmiernego angażowania się w cybet- = ;j przestrzeń są wysoki poziom gniewu kierowanego na zewnątrz, wysoki poziom lęku. a także niskie poczucie własnej wartości. Zmienne te pełniły także rolę predykcyjną dla czasu przebywania w wirtualnej rzeczywistości. Z kolei w grapie młodzieży predyktorami angażowania się w internet okazały się wymiary', | składające się na osobowość typu D, obejmujące negatywną emocjonalnośćihamo- | wanie społeczne. Negatywna emocjonalność była także wyznacznikiem czasu przebywania w wirtualnej rzeczywistości.

Istotną rolę obydwu wymiarów osobowości typu D w angażowaniu się I i cyberprzestrzeń stwierdzono w badaniach przeprowadzonych na studentach przez Majchrzaka i Ogińską-Bulik [2010]. Obydwa wymiary istotnie korelowały z ogólnym wynikiem Testu Użytkowania Intemetu, a także jego wymiarem, jakim jest zaniedbywanie życia społecznego i zawodowego. Ponadto hamowanie społeczne korelowało z czynnikiem psychiczne zaabsorbowanie intemetem. Żaden z wymiarów typu D nie wiązał się z czynnikiem, jakim jest nadmierne używanie intemetu w wymiarze czasowym. W badaniach młodzieży koreańskiej [Yang i in.. 2005] wykazano, że nastolatki zaklasyfikowane do grupy nadużywających intemetu uzyskały wyższe wskaźniki zaburzeń psychiatrycznych takich, jak: nic-

zdecydowanie, nadmierna troska o szczegóły, nerwowość, impulsywność, skłonności do irytacji i agresji.

Badania Gózik i Błachnio [2007] dostarczyły danych wskazujących na występowanie istotnej pozytywnej zależności zaangażowania w sieć z ekstrawersją. Sugerowałoby to, że cyberprzestrzeń jest dla tych osób źródłem stymulacji i sposobem nawiązywania relacji z innymi. Z kolei Petrie i Gunn [1998] wskazują na istotną korelację pomiędzy nadużywaniem intemetu a introwersją. Podobnie inni autorzy [Miller, Shotton, Douse i Mc Manus, za: Henne, 2003] podkreślają rolę nieśmiałości i lęku przed kontaktami z innymi ludźmi, jako czynników sprzyjających nadmiernemu angażowaniu się w cyberprzestrzeń. Dla osób nieśmiałych, wykazujących skłonności do izolowania się od innych, anonimowość i brak bezpośredniego kontaktu oferowane przez internet wydają się atrakcyjniejszymi formami komunikowania się niż rzeczywiste kontakty interpersonalne.

Dostrzeżono także ujemny związek nadmiernego angażowania się w cyberprzestrzeń z inteligencją emocjonalną i kompetencjami społecznymi [Henne, 2003; Majchrzak, Ogińska-Bulik, 2010]. Oznacza to, że słaba zdolność kierowania emocjami własnymi i innych sprzyja angażowaniu się w wirtualny świat. Podobnie niski poziom kompetencji społecznych, rozumianych jako nabyte umiejętności, warunkujące efektywność funkcjonowania człowieka w różnych sytuacjach społecznych, to czynnik zwiększający ryzyko uzależnienia się od intemetu.

Z badań Majchrzaka i Ogińskiej-Bulik [2010] wynika, że spośród trzech rodzajów zdolności, składających się na kompetencje społeczne, mierzone Kwestionariuszem Kompetencji Społecznych A. Matczak, dwa istotnie wiążą się z ryzykiem uzależnienia od intemetu w grupie mężczyzn (nie wiążą się w grupie kobiet). Są to: kompetencje warunkujące efektywność w sytuacjach ekspozycji społecznej oraz kompetencje warunkujące efektywność w sytuacjach wymagających asertywności. Trzeci - kompetencje warunkujące efektywność w sytuacjach intymnych nie wiązał się z tym ryzykiem.

Czynnikiem, który może sprzyjać ucieczce w cyberprzestrzeń jest także niskie poczucie koherencji. Jest ono traktowane jako metazasób, który steruje korzystaniem z posiadanych zasobów' w procesie radzenia sobie ze stresem. Dowodów na to dostarczyły badania Poprawy [2006], Wskazują one na ujemną zależność między poczuciem koherencji a problematycznym korzystaniem z intemetu, przy czym związek ten zależał od płci badanych. W grupie kobiet czynnikiem decydującym o sile uwikłania w sieć było przede wszystkim niskie poczucie sensowności, zaś w grupie mężczyzn - niskie poczucie zaradności. Ujemny związek poczucia koherencji z nadmiernym angażowaniem się w internet, ale tylko w grupie mężczyzn, stwierdzono także w badaniach Majchrzaka i Ogińskiej-Bulik [2010], Czynnikiem zwiększającym prawdopodobieństwo pojawienia się zachowań nałogowych, w tym także związanych z intemetem, jest temperament, wyznaczający zapotrzebowanie na stymulację. Z badań koreańskich [Ko i in., 2006],