IMG�16 (2)

szczęścia, Wyniki badań wskazują, że względnie niska pozycja w j_ay aspekcie statusu w zestawieniu z pozycją w innych wymiarach, bądź S spadek dochodów mają silniejszy związek z dobrostanem psychicznym I! wzrost dochodów lub wysoka pozycja w wybranym wymiarze statusu [p₀^ Dicncr 1984; Baruch, Barnctl 1986],

Istotnym analizowanym czynnikiem w ramach związków z poczuci^ szczęścia są warunki życiowe. Badania sugerują, że wydarzenia życiowe mąja stosunkowo niewielki i doraźny wpływ na poczucie szczęścia. Niewątpliwi niektóre z nich, zwłaszcza traumatyczne, takie jak zagrażająca nagłą śmie_r, cią choroba czy śmierć bliskiej osoby, mogą na trwałe naruszyć psychiczny dobrostan. Przyjmuje się, że od doświadczeń życiowych zależy bardziej p₀. czucie nieszczęścia niż poczucie szczęścia. Wydarzenia życiowe wpływają na afektywne funkcjonowanie jednostki w stopniu zależnym od wielu czynników sytuacyjnych oraz od czynników dotyczących podmiotu (sposobu interpretowania doświadczeń oraz od strategii radzenia sobie z ich konsekwencjami, a także od wiary we własne możliwości [por.: Bell i in. 1982]. Istnieją także dowody, że subiektywny dobrostan ma wpływ na pozytywne i negatywne wydarzenia życiowe [Headey, Wearing 1989], a E. Suh i współpracownicy [1998] stwierdzili, że wpływ zdarzeń na SWB jest krótkotrwały. Wciąż nie wiadomo, w jakim stopniu aktualne wydarzenia życiowe wpływają na samopoczucie, aczkolwiek warunki życiowe mają niewielkie znaczenie dla poczucia szczęścia [King, Eells, Burton 2007].

W perspektywie eudajmonistycznej zakłada się, że osoby po pewnych przeżyciach (np. śmierć bliskiej osoby), będą uważane za posiadające większy poziom dobrostanu, jeśli nie unikały negatywnych uczuć. Na przykład, L. A. King i J. W. Pennebaker [1998] sugerują, że osoby tłumiące lub wstrzymujące emocje ponoszą koszty psychiczne i fizyczne, a K. M. DeNeve i H. Cooper [1998] stwierdzili, że ludzie o wysokim poziomie tendencji represyjnych mają zwykle niższy poziom subiektywnego dobrostanu.

Poza omówionymi powyżej czynnikami warunkującymi jakość życia, wymienia się między innymi zdrowie, religię, kulturę, cywilizację i warunki polityczne oraz zmiany historyczne. Związek między zdrowiem a szczęściem jest dużo słabszy niż przypuszczano, choć przy uwzględnieniu pewnych dodatkowych zmiennych wykazano, że np. zdrowie stanowi ważniejszą przesłankę szczęścia dla kobiet niż dla mężczyzn [Okun i in. 1984], Związek między stanem zdrowia i dobrym samopoczuciem wydaje się intuicyjnie dość oczywisty, ponieważ choroba jest często związana z niezadowoleniem lub bólem. Ponadto choroba często powoduje ograniczenia funkcjonalne które mogą sprzyjać niezadowoleniu z życia.

W kilku badaniach wykazano związek między poziomem symptomów depresyjnych i ryzykiem depresji o klinicznym natężeniu a rodzajem wyznania. Jednakże, nic ma dostatecznych przesłanek aby przyjąć tezę, że pewne religie umożliwiają osiągnięcie wyższego poczucia szczęścia niż inne [Bcck-man, Houser 1982]. Przyjmuje się, że maksymalna wielkość zróżnicowania poziomu szczęścia w ramach poszczególnych wymiarów nic przekracza 7%. J. Czapiński [1992] proponuje, aby za ważną przesłankę szczęścia uznać nic tyle samą wiarę religijną, ile interpersonalny i społeczny aspekt aktywności religijnej. Kolejny z czynników związanych z poczuciem szczęścia, jakim jest kultura, w sposób raczej znikomy decyduje o poziomie zadowolenia. Większość ludzi w różnych regionach świata zachowuje pozytywną postawę wobec życia. Związek zmian historycznych z poczuciem szczęścia również nic jest jednoznaczny. Nie ma niepodważalnych dowodów na to, że różnice historyczne w zakresie poziomu odczuwanego szczęścia świadczą istotnie o odmiennym poziomie dobrostanu generacji uczestniczących w badaniach porównawczych [ibid.].

Ogólny wniosek, jaki może zostać sformułowany w oparciu o wyniki badań uwarunkowań jakości życia, jest następujący: „spośród czynników uważanych tradycyjnie za źródła szczęścia większość nie ma wpływu w ogóle lub nie ma większego wpływu na to, czy człowiek jest czy nic jest zadowolony ze swego życia” [ibid., s. 32; por.: King, Eclls, Burton 2007]. Co więcej, zdaniem W. Tatarkiewicza [1979] zadowolenie należy rozumieć jako składnik uczuciowy i intelektualny, a zatem osoba zadowolona nie tylko się cieszy, ale także ocenia dodatnio to, z czego jest zadowolona. Dwoistość elementów zadowolenia sprawia, że są osoby, które są zadowolone z życia ale nie są szczęśliwe. Są to osoby, u których element uczuciowy zadowolenia nic zgadza się z elementem intelektualnym, czyli odczuwanie przyjemności nie idzie w parze z uznawaniem jego wartości.

Oczywistym jest, żc jednostki realizujące własne cele, żyjące w sposób satysfakcjonujący i przyjemny, mogą stwarzać warunki sprzyjające osiągnięciu dobrego samopoczucia przez siebie i innych. Ważną kwestią jest to, w jakim stopniu czynniki, które sprzyjają dobrobytowi jednostek mogą być wyrównane lub zapewnione na poziomic zbiorowym lub globalnym. Istnieje nadzieja, że badania jakości życia wskażą drogę do środków, dzięki którym jednostki na całym świecie będą mogły szukać rozwiązań zarówno w perspektywie hedonistycznej, jak i eudajmonistyczncj do bycia szczęśliwym [Ryan, Dcci 2001], Kwestia uwarunkowań będzie bez wątpienia nadal skupiać uwagę badaczy, co oznacza, że analizy będą kontynuowane. Prawdopodobnie najczęściej będzie

47