Kompendium Wiedzy geografii16

4)    religijne — kiedy dążeniem rządzących fundamentalistów wyznaniowych jest doprowadzenie do izolacji kul-turowo-cywilizacyjncj kraju, najczęściej z obawy przed obcymi wpływami, naruszającymi panujące normy kulturowe i mogącymi zmienić lub zakłócić tradycyjny por/ądck społeczny (np. hierarchiczną strukturę społeczną, przywileje, system prawny itp.). Współcześnie przykładami takich krajów są: Sudan. Jemen, Iran. Oman i inne:

5)    trudności ekonomiczne — w celu niedopuszczenia do uzależnienia od zewnętrznych sił ekonomicznych i politycznych, a także wówczas, kiedy z powodów politycznych nie można liczyć na pomoc innych krajów, rząd danego państwa przyjmuje program rozwoju oparty na własnych zasobach naturalnych i potencjale społecznym (np. ZSRR w latach trzydziestych rozwijał przemysł ciężki i potencjał wojskowy na bazie własnych surowców, wewnętrznych pożyczek i za cenę niskich dochodów mieszkańców oraz niedorozwoju innych gałęzi gospodarki — rolnictwa i całej sfery usług).

Autarkia sprzyja wykorzystywaniu przestarzałych technologii i metod wytwarzania opartych często na nic najlepszych surowcach, co w konsekwencji prowadzi do wysokich kosztów produkcji. Ogranicza ona również możliwości wprowadzania nowych osiągnięć naukowo-technicznych, stosowanych poza granicami państwa autarkicznego.

Autarkia ma większe szanse powodzenia w krajach dużych, o znacznym potencjale demograficznym i surowcowym, może natomiast doprowadzić do szybkiego zacofania gospodarki krajów małych i do utraty ich dotychczasowych pozycji na rynku międzynarodowym.

Politykę aularkii prowadziły: były Związek Radziecki (po rewolucji październikowej), Niemcy faszystowskie, Japonia (przed II wojną światową), Chiny za czasów władzy Mao Tse Tunga. Rumunia podczas rządów Ceausescu, nawet Stany Zjednoczone w okresie „izolacjonizmu”, tj. do przełomu XIX i XX wieku.

Długoterminowa polityka autarkii oraz próby jej wprowadzania we współczesnym, globalizującym się święcie są skazane na niepowodzenie. Nałożenie jednak embarga lub blokady na jakieś państwo zmusza jc do stosowaniu autarkicz-

iifj polityki, jak np. w Iraku, Iranie, Libii i Syrii. Do niedawna podobna sytuacja istniała w Izraelu, który blokowany przez wrogie kraje arabskie musiał zastosować metodę samowystarczalności w niektórych sektorach gospodarki. Stała się ona Jednak w tym kraju, niezależnie od wysokich kosztów wymiany liniowców i gotowych wyrobów z Europa i Stanami Zjednoczonymi, czynnikiem stymulującym rozwój nowych, konkurencyjnych wyrobów- oraz technologii. (Patrz hasła: Blokada kraju, Izolacjonizm).

AUTOCHTONIZM,

ALLOCHTONIZM

Etymologicznie słowo „autochton" oznacza „micj-icowy, tuziemiec". Termin ten najczęściej wskazuje na miejscową. rdzenną ludność. Sens tego słowa jest jednak relatywny, ponieważ nigdzie na ziemi nie ma grup ludzkich całkowicie autochtonicznych. Wiemy, że obecna ludność Europy wywodzi nlę z Azji, większość Amerykanów- ma pochodzenie europejskie, a tzw. rdzenni Amerykanie (Indianie) przywędrowali w wielu falach z Azji. Autochtonizm bardzo często staje się pretekstem do tzw. „prawa do ziemi", z czym wiąże się wyłączność praw własności ziemi, budynków, urządzeń, priorytetu własnych tradycji oraz różnych innych przywilejów. Miejscowi „aktywiści” i „lokalni patrioci” zazwyczaj motywują (twoje roszczenia do uprzywilejowania i odbudowania wyłącznych praw do ziemi tym, że dane terytorium jest pierwotnym miejscem formowania się ich wspólnoty i na tym obszarze znajdują się święte miejsca ich kultury. Przykładem może być osiry spór. który przyjął formę konfliktu zbrojnego. Palestyńczyków i Żydów o powstanie i kształt państwa Palestyny oraz u Jerozolimę.

Pojęcie „allochtonizm" jest antonimem autochtonizmu I oznacza coś, co nie pochodzi z danego miejsca, a zostało przyniesione z innego. Pojęcie to odnosi się przede wszystkim do człowieka, grup ludzkich i kultur, natomiast wyjątkowo do zjawisk przyrodniczych, obiektów oraz działalności gospodar-

\

17