LastScan17 (3)

8

Podstawowe czynniki rozwoju rekreacji i turystyki

Sylwia Toczek-Werner, Jerzy Wyrzykowski

Rozwój rekreacji i turystyki ma miejsce równolegle z pojawianiem się nowych zjawisk i procesów o charakterze społecznym, ekonomicznym i środowiskowym, Eksperci rozważający to zagadnienie wskazują na kilka czynników rozwoju, które należy uznać za uniwersalne, wspólne dla obu tych dziedzin. Do najważniejszych należą: postęp cywilizacyjny (w tym technologiczny), urbanizacja, mobilność, czas wolny, siła nabywcza (możliwości finansowe) ludności oraz oddziaływanie środowiska.

Wśród wymienionych czynników za podstawowy uznaje się postęp cywilizacyjny, któremu towarzyszy dynamiczny rozwój technologii i techniki,'pociągający za sobą wprowadzenie do użytku nowych wynalazków ułatwiających nie tylko codzienne życie, ale i korzystanie z atrakcyjnych terenów rekreacyjnych i obszarów turystycznych.

Pozytywnym skutkiem postępu cywilizacyjnego jest wzrost poziomu wykształcenia ludzi, co przejawia się dążeniem do samorozwoju, poszukiwaniem nowych wrażeń, podejmowaniem trudniejszych zadań i preferowaniem silniejszych emocji. Lepszy dostęp do informacji i umiejętność jej wykorzystania powodują rozbudzenie zainteresowań coraz to innymi formami działalności rekreacyjno-turystycznej i chęć ustawicznych poszukiwań nowych możliwości w tym zakresie. Wszystko to wiąże się z rozwojem masowych środków przekazu, które to środki modelują zarówno decyzje, jak i zachowania rekreacyjno-turystyczne ludzi. Do najważniejszych mediów należą dziś telewizja i Internet.

Postęp w nauce i technologii powoduje szybkie zmiany w sposobie życia ludzi, w ich wyobrażeniach o sobie i efektywnym radzeniu sobie z problemami. Rozwój, aktywność, zaangażowanie, samodoskonalenie to tematy, które znajdują się obecnie w centrum zainteresowania człowieka. Ukierunkowują one jego zachowania na ludzkie pragnienia, takie jak dobre samopoczucie, bycie spełnionym i zawsze w dobrej formie.

Kolejnym czyniifciem , któiy istotn ie wiąże się z poprzednimi, jest standard życiu. Wzrost jego poziomu na znaczen ie dla powiększania się zasobów czasu wolnego i dla rozwoju inożivości ichwykorzystania, w tym intensywniejszego spożytkowali ia na rekreację i ‘tir rystykę.

In nym czynnikiem mzwoin lest mobil no.ść (zdolność do przemieszczania się) om z związany z nią. rozwój środków komunikacji i transportu. Rozwój ten, zarówno nv zakresie różnorodności, jak ; jakości (sprawność, komfort, sżybkość) spowodowalmożl iweść dostania siędc miejsc atrakcyjnych ze względów rekreacyjnych i turystycznych, dotąd trudno dostępnych lub wręcz niedostępnych, i to dostania się w krótkim czasie.

Do uniwersalnych przyczyn rozkwitu rekreacji i turystyki zaliczyć należy także zjawiska i procesy urbanizacyjne, w tym in.in. przenoszenie się ludzi ze środowisk wiejskich do skupisk miejskich,co skutkuje przekształcaniem się wzorów zachowań na takie, jakie występują, zazwyczaj w społeczności miejskiej.

Jak wynika z badań, ludność miast jest bardziej aktywna rekreacyjnie i turystycznie od ludności wsi. Szczególną rolę w rozwoju społecznego zainteresowania tego typu działaniami odgrywają tzw. metropolie, w których uciążliwości cywilizacyjne czyniącclowym poszukiwanie zdrowia, dobrego samopoczucia i odnowienia sil w ruchu, w kontakcie /. przyrodą, najchętniej daleko poza obszarem hałaśliwego miasta.

Szczególnym czynnikiem rozwoju rekreacji i turystyki jest tzw. czas wolny. Postępujące przemiany w systemach produkcyjnych prowadzą konsekwentnie do zwiększania jego ilości, a wpływ telewizji i Internetu, zabierających współczesnemu człowiekowi ponad połowę tego czasu, zmienia wzorce społecznych zachowań, w tym.zachowań rekreacyjno-turystycznych. Ważną zmianę pod wpływem mediów obserwuje się np. w wykorzystaniu weekendów, podczas których coraz więcej czasu przeznacza się na zajęcia rekreacyjne i coraz więcej rodzin ma zwyczaj wyjeżdżać z „pierwszego” domu do domu „drugiego”, do przyjaciół lub rodziny. Ewolucja czasu wolnego wydaje się wyznaczona przez kilka bodźców psychologicznych kształtujących dzisiejsze jego wykorzystanie. Bardziej niż kiedykolwiek czas wolny wydaje się miejscem na samowyrażanie się. Stan fizyczny organizmu jest pod mniejszą kontrolą, jako że pojawiają się wciąż nowe. indywidualne rodzaje aktywności ze znacznie ograniczonym czynnikiem ruchu i stają się one bardziej popularne ze szkodą dla tradycyjnych rodzajów aktywności sportowej. Czas wolny kojarzy się z dobrym samopoczuciem psychicznym, stai się autonomiczny. Czas wolny bardziej niż praca wiąże się z kulturą, więc z tożsamością. W poszukiwaniu tożsamości zaś częściej wykorzystuje się środki i bodźce intelektualne niż fizyczne.

Znaki przesunięcia w ludzkich wartościach, potrzebach i pragnieniach jako ogólnego trendu we współczesnej rekreacji i turystyce można znaleźć m.in. w rekreacyjno-turystycznym wykorzystaniu środowiska geograficznego. Tendencje odnotowywane w toku najnowszych badań typów doświadczeń związa-

H

II

0

KI

D

63