Obraz
2 9

VI. Szpik kostny i hemopoeza.

Głównym narządem krwiotwórczym (hemopoetycznym) dorosłego człowieka jest szpik kostny. Komórki krwi muszą być stale produkowane (żyją krótko i na ogół nie dzielą się). Wytwarzane są w^r obficie unaczynionym szpiku czerwonym, wypełniającym kości czaszki, mostka, miednicy, trzony kręgów i nasady kości długich. Około 20 roku życia pozostałą część szpiku (głównie w jamach trzonów kości długich) stanowa szpik żółty o przewadze komórek tłuszczowych. U płodu produkcja komórek krwi odbywa się w wątrobie i śledzionie, których funkcje po urodzeniu przejmuje szpik czerwony. Środowisko, w którym powstają i dojrzewają komórki hemopoetyczne stanowi zrąb, składający się głównie z komórek siateczki, makrofagów i komórek tłuszczowych. Tu, pod wpływem wielu specyficznych czynników wzrostu, różnicowania i dojrzewania (erytropoetyna, interleukiny) z jednej wieloczynnościowej komórki macierzystej pnia biorą początek dwie linie komórkowe: limfoidalna (z niej powstają limfocyty B i prekursory limfocytów T) i mieloidalna (z niej powstają komórki linii granulocytów, monocytów, erytrocytów, trombocytów i komórek kwasochłonnych). Każda komórka po osiągnięciu dojrzałości przechodzi przez śródbłonek naczyń do krążenia ogólnego. Przechodzenie do krwi form niedojrzałych występuje np. w białaczkach czy odczynach zapalnych.

VII. Metody badania krwi.

Krew obwodowa jest łatwo dostępną tkanką, którą można pobierać w celu wykonania badań laboratoryjnych. W zależności od rodzaju tych badań pobiera się krew żylną, włośniczkową lub krew tętniczą. Niektóre z oznaczeń wymagają użycia krwi pełnej, inne osocza czy surowicy. Surowica różni się od osocza brakiem fibrynogenu i jest najkorzystniejszym materiałem do wńelu badaniach biochemicznych i serologicznych. Krew' żylna, pobierana np. z żyły łokciowej, służy między innymi do badań morfologicznych oraz do uzyskania osocza, niezbędnego do badań koagulogicznych (oceniających układ krzepnięcia krwń). Niewielką ilość krwi i osocza można uzyskać po nakłuciu opuszki palca lub płatka ucha (u niemowląt nakłucie palucha bądź pięty), uzyskując krew włośniczkową. Analiza prężności gazów oddechowych i równowagi kwasowo-zasadowej (gazometria) wymaga pobrania krwi tętniczej poprzez nakłucie tętnicy ramieniowej, udowej lub promieniowej. Podstawowe badania laboratoryjne obejmują ilościową ocenę składu krwi obwodowej oraz morfologiczną ocenę krwinek. Analiza ilościowa („morfologia” krwi) to przede wszystkim oznaczenie stężenia hemoglobiny, hematokrytu, liczby erytrocytów, leukocytów i płytek krwi. Dodatkowo wylicza się również średnią objętość krwinki czerwonej oraz średnią zawartość i stężenie hemoglobiny w krwince.

93