94298301

ŚLEDZIONA I INNE NARZĄDY KRWIOTWÓRCZE 567

Czerwony szpik kostny

jest jedyną tkanką, w której w życiu pozapłodowem odtwarzają się ciałka czerwone, aby zastąpić ubytek powstały przez to, że jak wszystkie komorki organizmu, tak i ciałka krwi zużywają się, starzeją i w końcu uległszy rozpadowi, znikają. Quincke oblicza czas życia ciałka czerwonego na 3 do 4 tygodni. W czerwonym szpiku kostnym powstają ciałka czerwone z t. zw. erytro-b la stów, które stopniowo przyjmują postać i barwę gotowych erytrocytów. Są to komórki jądrzaste, zawierające hemoglobinę, które dzielą się drogą mitozy. Ich protoplazma jest polichromaty-czną, to znaczy barwi się zarówno barwikami zasadowymi, jak i kwaśnymi. Wielkość ich odpowiada mniej więcej normalnym erytrocytom, dlatego nazywają się normoblastami. Jądro erytroblastów z czasem się zagęszcza, staje się mniejszem, w końcu może zniknąć przez karyolizę. Czy niejądrzaste ciałko czerwone powstaje z ery-troblastu przez wypchnięcie jądra, nie jest na pewno dowiedzione. Obok tych normoblastów znajdują się w szpiku kostnym także większe komórki zawierające hemoglobinę t. zw. megaloblasty, które przedstawiają pod względem onto-i filogenetycznym starszą formę hematoblastów, a powstają z komórek szpikowych nie zawierających barwika. Komórki te o jednem jądrze, o protoplazmie barwiącej się barwikami zasadowymi, uważane są także za macierzyste komórki ciałek białych.

W jaki sposób gotowe ciałka czerwone dostają się ze szpiku kostnego do obiegu krwi, stanie się dopiero dokładnie wiadomem, gdy poznamy stosunek naczyń krwionośnych do reticulum szpiku kostnego. Według Hoyera drobne żyłki i naczynia włoskowate szpiku nie posiadają własnych ścianek i dzięki tej bezpośredniej komunikacji między światłem naczyń a miąższem tkankowym mogą ciałka ze szpiku wchodzić bezpośrednio do krwi.

Jeżeli w organizmie dorosłym, w którym znaczna część czerwonego szpiku kostnego zastąpiona jest przez szpik żółty, zachodzi potrzeba wytworzenia większej liczby ciałek czerwonych (np. po znacznych utratach krwi, lub w pewnych stanach chorobowych), wtedy czerwony szpik kostny z końcowych części kości długich rozrasta się ku jamie szpikowej i zajmuje miejsce żółtego szpiku.

W szpiku kostnym powstają także i ciałka białe i to szczególnie leukocyty, ciałka wielojądrzaste, zarówno neutro-