94288701 djvu

FIZ YOLOGIA NARZĄDU WZROKU 567

ganię odruchowe. Odbywa się ono pod wpływem podniet przypad-Ttowyeh, działających bądźto za pośrednictwem nerwu wzrokowego n. p. jaskrawy blask światła, szybkie zbliżanie jakiegokolwiek przedmiotu do oka, bądźteż drogą nerwu trójdzielnego, jak dotknięcie czemkolwiek rogówki, spojówki, rzęs lub brzegów powiekowych, zadrażnienie przez ciała obce i t. d. Jeśli podniety są słabe, powieki mrużą się tylko, przyczem działa sama powiekowa część mięśnia obrączkowego, przy silniejszem zadrażnieniu powstaje ścisk powiek, przyczem kurczy się nadto część oczodołowa tego mięśnia oraz musculus corrugator supercilii. Odruch powiekowy u człowieka nawet przy zadrażnieniu jednego oka, jest obustronny; u ptaków i u żab ogranicza się on niekiedy tylko do oka podrażnionego.

Oprócz tego widzimy mruganie powiek fizyologiczne, bez podniet przypadkowych. Częstość tego mrugania podlega znacznym różnicom osobniczym, a mechanizm jest odruchowy, zależny od podrażnienia zakończeń nerwu trójdzielnego przez oziębianie się i wysychanie powierzchni rogówki i spojówki.

Umiejscowienie ośrodków dla ruchów powiek nie jest dotąd znane. Przypuszczalnie leżą one w górnej części rdzenia przedłużonego. Oprócz prążkowanych mięśni biorą udział w ruchach powiek także mięśnie gładkie H. Mullera, które pozostają pod wpływem nerwu współczulnego w stałem napięciu. Przecięcie nerwu współczulnego wywołuje oprócz lekkiego cofnięcia się gałki ocznej w głąb oczodołu, także zwężenie szpary powiekowej. Drażnienie tego nerwu powoduje, oprócz wysunięcia gałki ku przodowi, także szersze rozwarcie puwiek.

Wydzielanie łez.

Wydzielina łez utrzymuje przednią powierzchnię oka w stanie stałego zwilżenia i tej okoliczności zawdzięcza rogówka zachowanie swej przezroczystości, wiadomo bowiem, że w miarę wysychania traci ona najpierw połyskTa potem ulega zupełnemu zaćmieniu*

Łzy są wydzieliną gruczołów łzowych. Główny gruczoł łzowy (glandulo lacrytnalis Galeni) ułożony jest w górno-ze wnętrzu ej, przedniej części oczodołu, w kostnem zagłębieniu (fossa lacrymalis). Drugi mniejszy gruczoł dodatkowy {glandula succenturiata Rosen-ttailleri)j znajduje się poniżej, już w podstawie górnej powieki. Prócz tego istnieją jeszcze drobne gruczołki łzowe rozsiane w spojówce, u powieki górnej w liczbie 30    40 u dolnej 6—8.