94281701 djvu

FIZYOLOl.IA NARZĄDU WZROKU 497

6.    W ostrych zatruciach, zwłaszcza w końcowym okresie zatrucia chloroformowego, eterowego, alkoholowego, (stadium asphyc-ticum), źrenica również się rozszerza.

7.    Wreszcie istnieje cały szereg środków rozszerzających źrenicę, które działają wprowadzone do obiegu krwi lub też, przy zastosowaniu miejscowem, wkroplone w odpowiednim rozczynie do worka spojówkowego. Do takich środków należą: atropina, homa-tropina, duboazyna, daturyna, eumidryna, skopolamina, kokaina i inne.

Zmiany wielkości źrenicy mają wielkie znaczenie dla optyki narządu wzrokowego. Zwężenie źrenicy pod wpływem światła chroni oko przed nadmiernem olśnieniem. Wąskość źrenicy zmniejsza szkodliwy wpływ aberracyi sferycznej i chromatycznej, a nawet w przypadkach ametropii sferycznej zmniejsza kręgi rozproszenia i tern samem poprawia w pewnym stopniu wyrazistość zarysów.

W stanie fizyologicznym obie źrenice są w przybliżeniu równe i oddziaływują na światło, konwergencyę i akomodacyę równocześnie i w jednakim stopniu nawet, jeśli podnieta działa tylko na jedno oko (oddziaływanie współczulne).

U noworodków źrenice są bardzo wąskie. U dorosłych średnia szerokość źrenicy jest znacznie większa, u kobiet przeciętnie nieco większa, niż u mężczyzn. W wieku starczym następuje znowu wybitne zwężenie źrenicy. Stan refrakcyi wpływa także na przeciętną szerokość źrenicy. U myopów źrenica bywa przeciętnie szersza, a u hypermetropów przeciętnie węższa, niż u emmetropów.

Nerwowo-mięśniowy mechanizm ruchów źrenicy.

Źrenica zwęża się wskutek skurczu włókien mięśnia gładkiego, ułożonego wieńcem dookoła jej obwodu w tęczówce. Mięsień ten nazywa się zwieraczem źrenicy, sphincter pujfillae. Skurcz jego jest niezmiernie wydatny i energiczny. Rozszerzenie źrenicy zależy od skurczu włókienek mięśniowych, bardzo Jelilral nych, ułożonych promienisto j^edws^stw^^rzybłonka barwikowego tęczo w ki Jest to t. zw. ddatat&r pupMae, o którego istnieniu dawniej powątpiewano, a który został wykazany badaniami z nowszych czasów (Grunert 1898). Oba te mięsnie pozostają w stałem napięciu i działają anta-gonistycznic, gdyż, skoro tylko zwolni się skurcz zwieracza, źrenica natychmiast się rozszerza, a gdy z jakichkolwiek powodów przestanie działać rozwieracz, źrenica się zwęża.

32

Fizyologia człowieka