94283301 djvu

F1ZYOI.OGIA NARZĄDU WZROKU 513

stopniowo się obniża. Po przerwaniu działania podniety wrażenie trwa jeszcze przez czas pewien. Powstaje przez to tak z w. powidok dodatni. Czas trwania powidoku dodatniego nie zależy od trwania podniety, ale zależy od jej natężenia. Jest tem dłuższy, im silniejszą była podnieta Tem trwaniem śladów wrażenia po ustaniu podniety tłómaczymy sobie cały szereg zjawisk. Jeśli płomień świecy zakrywamy i odsłaniamy 10 razy na sekundę, to możemy odróżnić jeszcze dokładnie przerwy w oświetleniu. Jeśli jednak urządzimy doświadczenie w ten sposób, żeby tych przerw było w sekundzie znacznie więcej (30—50), wtedy w miarę wzrostu ich częstości wrażenie migotania coraz bardziej się zaciera, aż wreszcie widzimy światło płomienia zupełnie ciągłe, a tylko mniej jasne niż poprzednio. Przerwy te mogą być tem wolniejsze, im słabsze jest światło. Nie są one też równe dla rozmaitych barw. W równych zresztą warunkach najkrótsze muszą być dla barwy żółtej. Jeśli wprawimy w ruch obrotowy krążek, na którym znajdują się wycinki czarne i białe, wtedy przy wolnym ruchu obrotowym dostrzegamy jeszcze migotanie poszczególnych wycinków, a w miarę jak wirowanie staje się coraz szybsze, krążek przybiera coraz jednostajniejszą barwę szarą. To wrażenie barwy szarej, które leży co do siły w pośrodku między wrażeniem białem a czarnem, pochodzi stąd, że na dane miejsce siatkówki światło odbite od wycinka białego przestaje działać, zanim wrażenie barwy białej, stopniowo narastające, dojdzie do swego szczytu.

To zlewanie się szybko po sobie następujących wrażeń zużytkowane zostało do rozmaitych pomysłów mających na celu wywołanie optycznego złudzenia ruchu. Na tej zasadzie polegają, jak wiadomo, takie przyrządy, jak stroboskop, kalejdoskop, kinematograf i t. d.

Powidoki ujemne.

Jeżeli podnieta świetlna działa na siatkówkę przez czas dłuższy, to po jej ustaniu pozostaje najpierw przez krótką chwilę ślad wrażenia świetlnego, czyli powidok dodatni, ale ten zamienia się następnie na ujemny. Jakiekolwiek zmiany zachodzą we wrażliwych składnikach siatkówki podczas stanu czynnego, wywołanego przez podnietę świetlną, to z góry należy przypuszczać, że jeżelLpodmeta ta jest dość silną, a działanie jej nadmiernie się przedłuża, musi_ bądźto w samychze zakończeniach, bądź w nerwach, bądź wreszcie w ośrodkach mózgowych powstawać stan, który nazywamy znu-Fizyologia człowieka.    33