94283401 djvu

514 K. W. MAJEWSKI

żeniem. Znużenie to będzie się zdradzało obniżeniem wrażliwości, a tem samem osłabieniem wrażenia świetlnego, przy niezmienionej sile podniety. Takiem znużeniem tłómaczymy sobie powstawanie powidoków ujemnych. Jeśli wpatrujemy się przez dłuższą chwilę, n. p. przez kilkadziesiąt sekund, w mały kwadracik białego papieru, położonego na czarnym aksamicie, a następnie nie zmieniając kierunku spojrzenia, położymy na tem samem miejscu cały arkusz takiego samego białego papieru, wtedy zauważymy, że miejsce odpowiadające kwadracikowi, w któryśmy się wpatrywali, wydaje się nam znacznie ciemniejszem, niż otaczające części arkusza. Widocznie zatem ta część siatkówki, na którą przez dłuższą chwilę padał obrazek owego kwadracika, uległa przez to znużeniu i odczuwa słabiej białość papieru, niż części otaczające, niejako wypoczęte, a tem samem wrażliwsze. Podobnie możemy wywołać powidok ujemny, wpatrując się przez chwilę w jasne okno, poczem szczelnie zamykamy oczy. Powidok dodatni, który trwa krótką chwilę, ustępuje wnet miejsca ujemnemu obrazowi okna, który przedstawia się jako prostokąt ciemny z jasnemi ramami. Częstokroć udaje się nam zauważyć kolejne następstwo obrazów na przemian dodatnich i ujemnych, które stają się coraz mniej wyraźne, aż znikną zupełnie. Są to t. zw. powidoki naprzemienne (Platę a u). Dla wyjaśnienia ich przypuszczają fizyologowie, pewne oscy-lacye, jakim po ustaniu podniety podlega stan czynny siatkówki, nazim przyjdzie do zupełnej równowagi spoczynkowej.

Wrażenia świetlne pod wpływem bodźców nieswoistych.

Oprócz światła objektywnego cały szereg innych bodźców może także wywoływać czucia świetlnej jak n. p. działanie mc enaniczne (ucisk, uderzenie), podrażnienie prądem elektrycznym i t. p. Wszelkie tego rodzaju nieswoiste bodźce nie mogą oczywiście wytwarzać w oku wyraźnych obrazów, lecz dają tylko nieokreślone wrażenie jasności, blasku, lub co najwyżej wrażenie plam. smug lub kręgów świetlnych. Najłatwiej wywołać takie wrażeniu świetlne przez uciskanie ciąłfm_tępem a twa denn bocznej powierzchni gałki ocznej, w okolicy równika, szczególnie przy zamkniętych oczach lub w zupełnej ciemności. W takim razie powstają w oku zjawiska w postaci plam jasnych, które nazywamy fosfe-namjL Oko umiejscawia te wrażenia świetlne, przenosząc je za pośrednictwem aktu psychicznego w zewnętrzne pole widzenia