94283201 djvu

512 K. W. MAJEWSKI

słabszą podnietę świetlną, która wywołuje już wrażenie światła w oku zupełnie zaadaptowanem. Pot dliwość oka na szczycie adapta-cyi jest bardzo znaczna, gdyż według pomiarów Auberta podnieta

I o natężeniu milion razy słabszem od natężenia światła dziennego już wywołuje w oku wrażenie świetlne. Jeśli chodzi o określenie stosunku między siłą podniety a siłą wrażenia, to należy poznać także najmniejszą różnicę w natężeniu dwóch podniet świetlnych, którą oko już odczuwa jako dwa różne co do siły wrażenia. Ogólne prawo Webera (p. rozdział XI) odnoszące się do wrażeń zmysłowych, że najmniejsze odczuwane przez nas przyrosty wrażeń powstają przy stałym i niezmiennym stosunku dwóch podniet, nie sprawdza się. wedle nowszych badań, w zakresie wrażeń wzrokowych. Weber przyjmował dla oka stosunek siły podniet 99:100, co ma oznaczać, że oko w każdym wypadku odczuje różnicę w sile wrażenia, jeśli podnietę o ¹100 jej natężenia wzmocnimy lub osłabimy. Fechner (1860) przyjmuje za jednostkę wrażenia najmniejszą różnicę między pierwszem, przez możliwie najsłabszą podnietę wywołanem wrażeniem, a drugiem, które oko już jako silniejsze jest w stanie odczuć. Ze spostrzeżenia Webera wysnuwa on prawidło, że wrażenia wzrastają w prostym stosunku do logarytmów podniet. Otóż prawidło to, również mające się odnosić do wszelkich wrażeń zmysłowych, wedle ściślejszych i dokładniejszych badań ostatniej doby, przynajmniej co do wrażeń świetlnych, wcale się nie sprawdza. Najmniejsza bowiem odczuwalna różnica dwóch bodźców świetlnych zmienia się w bardzo szerokich granicach, zależnie od bezwzględnej siły bodźca, a zarazem zależnie od wielu innych ubocznych czynników.

Dalszym warunkiem powstawania wrażeń świetlnych jest dostatecznie długi czas trwania podniety. Nie ulega wątpliwości, że, jeśli podnieta działa zbyt krótko, wtedy wcale nie wywołuje świetlnego wrażenia. Oznaczyć jednak ten najkrótszy, konieczny czas trwania podniety bardzo trudno, bo jeżeli bodziec jest bardzo silny, n. p. błyskawica, to wywołuje silne wrażenie, mimo niezmiernie krótkiego trwania. Po zadziałaniu bodźca świetlnego istnieje przypuszczalnie bardzo krótki okres utajonego podrażnienia, którego trwania jednak niepodobna oznaczyć. To tylko pewne, że siła wrażenia narasta stopniowo, dochodzi do szczytu po upływie 0,07—0,16 sekundy i na szczycie tym pozostaje przez cały czas trwania podniety, o ile jej działanie zbytnio się nie przedłuża. W tym ostatnim wypadku występuje znużenie, pod wpływem którego siła wrażenia