NERWY OBWODOWE lbl
ciową, tak, że czynność mięśnia odpowiada tylko pewnej sile podniety zewnętrznej lub pewnej częstości pobudzania, jeżeli działanie podniety zewnętrznej kilkakrotnie się powtarza. Wypustkę, która łączy powierzchnię czuciową z komórką nerwową, nazywamy ner-j wem czuciowym lub dośrodkowym.
W zupełnie rozwiniętym układzie nerwowym jaki spotykamy u wyższych zwierząt, między nerwem czuciowym a ruchowym, może być nie jedna, lecz dwie lub kilka komórek. Komórki te, podobnie jak nerwy, dzielimy także na dwie kategorye: na komórki czuciowe i ruchowe.
Z przytoczonych faktów widzimy, że komórki nerwowe, podobnie jak nerwy, zdolne są także do przewodzenia stanu podniecenia, który pod wpływem czynników zewnętrznych, w zakończeniach nerwów dośrodkowych powstaje od powierzchni czuciowej do mięśni lub innych części ustroju. Przewodzenie to różni się nieco od przewodzenia nerwów, lecz o tern będzie mowa niżej.
Rozwój układu nerwowego w organizmach wyższych nie ogranicza się tylko do nerwów i komórek nerwowych, lecz dotyczy także z jednej strony samej powierzchni czuciowej, z drugiej narządów, w których nerwy się kończą. W miarę rozwoju układu nerwowego w powierzchni czuciowej znajdujemy osobne narządy, z których biorą początek nerwy dośrodkowe; wskutek znacznej rozmaitości wpływów, któremi świat zewnętrzny na organizm zwię-rzęcy oddziaływa, narządy te ulegają rozmaitym zmianom i stopniowo do tych wpływów się przystosowują; znajdujemy więc spe-cyalne narządy, które służą wyłącznie do otrzymywania tylko pewnej kategoryi wpływów, jak np. oko — działania światła, ucho — działania fal dźwiękowych, skóra — wpływów termicznych, chemicznych lub mechanicznych i t. d. Również i nerwy odśrodkowe nie kończy się bezpośrednio w mięśniach lub gruczołach, lecz posiadają najczęściej osobne, dodatkowe narządy, do których dochodzą.
Prócz więc nerwów i komórek nerwowych, tworzących środkowy układ nerwowy, znajdujemy jeszcze w ustroju t. zw. zakończenia nerwowe obwodowe, tak dla nerwów dośrodkowych, których zakończenia obwodowe są właściwie początkiem, jakoteż dla nerwów odśrodkowych.
Jeżeli się bliżej zastanowimy nad rozmaitymi wpływami, za-pomocą których świat zewnętrzny działa na ustrój zwierzęcy, to znajdziemy, że są to przeważnie rozmaite kategorye ruchu, np. świa-
Fizyologia człowieka. 11