Obraz (1105)

Nienasycone aldehydy i ketony z wiązaniami podwójnymi między atomami węgla zajmującymi położenia a i 0 względem grupy karbonylowej są łatwo dostępnymi produktami reakcji akfolowcj, bo gdy odwodnienie nie następuje spontanicznie, to można je wywołać przez ogrzewanie aldolu w obecności kwasów lub zasad. Pomijamy mechanizm odwodnienia, ale trzeba pamiętać że jest to reakcja odwracalna.

OH

2CH₃CH₂CHO    CH₃CH₂CHCHCHO -

Clij

H*hibOtr

-1—*■    CH₃CH₂CH=CCHO

100°C    ³ 2 I

CHj

2-metylo-2-pentenal

Sprawa komplikuje się, gdy w reakcji aldołowej biorą udział dwa różne związki karbonylowe.

Reakcja aldolowajest skomplikowaną reakcją o wielu afektach. Powiększa to możliwości jej stosowania w syntezie organicznej, ale w niemałym stopniu utrudnia życie studentom.

Przypuśćmy na przykład, że celem syntezy jest 2-metylo-3-hydroksybutanal. Bez większego zastanowienia można by się spodziewać, że oczywistą drogą syntezy tego związku jest aldolowa reakcja aldehydu octowego z aldehydem propbnowym:

Reakcja taka wymagałaby, żeby do grupy karbonylowe] aldehydu octowego przyłączył się anion enolanowy, utworzony z aldehydu propionowego. Niestety jednak, ta pozornie sensowna reakcja nie może być zastosowana w praktyce, bo jednocześnie następuje reakcja, w której anion enolanowy utworzony z aldehydu octowego reaguje z aldehydem propionowym:

OH

CHjCHjCHCH₂CHO 3 -hy droksypentanal

Na tym jednak nie koniec komplikacji, bo dodatkowo tworzą się jeszcze dwa produkty, powstające w aldolowej reakcji każdego z wziętych do reakcji aldehydów. W sumie z aldehydu octowego i propionowego powstają cztery różne aldole. Reakcja prowadząca do czterech różnych produktów powstających obok siebie, z reguły nie jest dobrą metodą otrzymywania czegokolwiek.

Komplikacje spowodowane powstawaniem mieszanin produktów nie występują, gdy jeden z zastosowanych związków karbonylowych nie może tworzyć enolu. Prostymi przykładami takich związków są aldehydy aromatyczne. Ich reakcje z enolizującymi aldehydami lub ketonami można tak poprowadzić, że powstaje tylko jeden produkt. Zwykle, produktem jest nienasycony związek kar bony Iowy, bo odwodnienie aldolu zachodzi szczególnie łatwo gdy powstające wiązanie podwójne jest sprzężone z pierścieniem benzenowym.

9^H

C₆H₅CHO + CH3CHO    CĄCHCH^CHO

-FLO

-i— C₆H₅CH«CHCHO

3-fenylopropenal

W takich przypadkach możliwe są reakcje enolizujących substratów ze sobą. ale można te reakcje ograniczyć przez utrzymywanie w czasie reakcji nadmiaru substratu niezdolnego do enolizacji. W powyższym przykładzie aldehyd octowy powinien być dodawany do reagującej mieszaniny z taką szybkością, z jaką zachodzi jego reakcja z aldehydem benzoesowym. Dzięki temu nie następuje