Obraz2 (94)

60

powstaje związek z wiązaniem podwójnym, który reaguje z drugą cząsteczką fluorowca:

HC=CH + CI2 -► C1CH = CHC1

1,2-dichJoroeten

CHCI = CHC1 + Cl₂ -► CHCI2-CHCI2

1,1,2,2,-tetrachloroetan

Reakcje przyłączenia fluorowców do alkenów i alkinów nie mają dużego znaczenia praktycznego. W podręcznikach są one omawiane głównie dlatego, że są ilustracją nienasyconych własności związków zawierających wiązania podwójne i potrójne między atomami węgla.

Reakcję z bromem można wykorzystać do wykrywania wiązań podwójnych. W tym celu do badanej próbki dodaje się bromu, zwykle w postaci tzw. wody bromowej, czyli roztworu bromu w wodzie. Gdy następuje odbarwienie roztworu to można wnioskować o obecności wiązań podwójnych, ale nie jest to próba jednoznaczna, ponieważ niektóre związki nasycone też reagują z bromem.

Ćwiczenie 3.12. 1,2-Dichloroeten ma dwa izomery przestrzenne. Czym się one różnią od siebie? Napisz wzory obu izomerów. Napisz wzór konstytucyjnego izomeru 1,2-dichloroetenu.

3.4. Polimeryzacja alkenów

Polimeryzacją jest każda reakcja, w wyniku której wiele małych cząsteczek substratów łączy się ze sobą i powstają duże cząsteczki produktu.

Produkty polimeryzacji nazywamy związkami wielkocząsteczkowymi albo polimerami.

Małe cząsteczki ulegające polimeryzacji nazywamy monomerami.

Materiały użytkowe otrzymywane z polimerów nazywamy tworzywami sztucznymi.

Żadna reakcja chemiczna nie wywarła takiego wpływu na naszą cywilizację jak polimeryzacja. Produkty tej reakcji, nazywane polimerami, służą do wyrobu przeróżnych tzw. tworzyw sztucznych. Materiały nazywane ogólnie tworzywami sztucznymi otaczają nas ze wszystkich stron, bo występują prawie we wszystkich artykułach codziennego użytku.

Do monomerów, z których powstają często spotykane polimery, należą etylen, propen i izopren. Z etylenu powstaje polietylen, z propenu otrzymuje się polipropylen a polimerem izoprenu jest kauczuk, surowiec do wyrobu gumy.

Jednym z najczęściej spotykanych polimerów jest polietylen. Polimer ten powstaje przez połączenie wiełu tysięcy cząsteczek etylenu w jedną gigantyczną cząsteczkę polietylenu. Cząsteczka ta zawiera łańcuch zbudowany z kilku do kilkudziesięciu tysięcy atomów węgla. Długość łańcucha zależy od warunków prowadzenia polimeryzacji. Przebieg reakcji jest skomplikowany, ale jej wynik można przedstawić bardzo prostym zapisem:

n CH₂ = CH₂ P^ohmery^zacJ^a_> (CH₂CH₂)_n n = kilka do kilkudziesięciu tysięcy

polietylen

Liczba n, czyli liczba cząsteczek monomeru w cząsteczce polimeru, jest nazywana stopniem polimeryzacji Jest to jeden z czynników określających własności tworzyw otrzymywanych z polimerów.

Światowa roczna produkcja polietylenu wynosi wiele milionów toa Jego główne zastosowania to produkcja folii do pakowania artykułów żywnościowych, różnego rodzaju toreb i jednorazowych butelek.

Często stosowanym polimerem jest też polipropylea Jego nazwa pochodzi stąd, że propen dawniej nazywano propylenem.

CH₃

dCH₂ = CHCH₃    (ch₂-Ćh)„

propen    polipropylen

Łańcuch węglowy w cząsteczce polipropylenu jest rozgałęziony przez obecność grup metylowych:

CH₃ ch₃ ch₃ ch₃ - CHj - CH - CH₂-CH - CH2 - CH - CH₂-CH-

fragment cząsteczki polipropylenu