0085

którego merem jest grupa

Powstanie tego polimeru jest mojHjwe przcz^wykórzystanie wiązań podwójnych między węglami w chloroetylenie. Tego rodzaju polimeryzacja, polegająca na kolejnym dodawaniu merów, nazywa się addycyjną.

Istnieje inny rodzaj polimeryzacji zwanej kondensacyjną, towarzyszy jej wydzielenie z substratów polimeru jakiejś substancji mikrocząstcczkowej, na przykład wody. Tego rodzaju polimeryzacja odgrywa szczególnie ważną rolę w procesach biologicznych, na przykład syntezie białek. Synteza ta polega na polimeryzacji kondensacyjnej aminokwasów. Aminokwasy NH₂—CH—COOH łączą się za pomocą tzw. wiązania peptydowego

R

O H

—C—N— przy czym wodór z grupy aminowej oraz hydroksyl z grupy karboksylowej odłączają się tworząc wodę:

H H O

H H O

—N- C—C—|OH+H|—N—C—C— R

H,0

R

Tego rodzaju polimeryzacja daje polipeptyd:

HHOHHOHHOHH

I    I    II I    I    II I    I    II !    !

... —N— C—C—N—C—C—N—C—C—N—C— ...

I    I    I    I

R    R    R    R

W skład makrocząsteczki tworzącej polimer mogą wchodzić mery różniące się między sobą np. w polipeptydzie grupy R, mogą pochodzić od różnych aminokwasów i mogą być inne w różnych członach polipeptydu — mówi się wtedy o kopolimerze. Tego rodzaju kopolimery, o bardzo dużej masie cząsteczkowej stanowią białka. Będzie o nich mowa na innym miejscu.

Struktura polimeru jest uwarunkowana sztywnością wiązań kowalencyjnych, tworzących ze sobą niezmienne kąty (jak w kryształach kowalencyjnych). Możliwe są jednak rotacje wokół wiązań nie zmieniające kątów wiązań, w związku z tym łańcuch polimeru jest pozaginany, makrocząsteczka przyjmuje swoistą konformację (ryc. 3.22).

Makrocząsteczka tworzy tzw. kłębek statystyczny (ryc. 3.23), którego charakterystyczną wielkością jest odległość li między końcami cząsteczki.

Także wewnątrz cząsteczki atomy, względnie grupy atomów, mogą być różnie rozmieszczone, tworząc różne konfiguracje przestrzenne (np. różne przestrzenne rozmieszczenie CI w polichlorku winylu) — mówi się wtedy o stereoizomerii. Konformacja makro-

92