FizykaII89601

890

pokryty. Dla tego molekuł żelaza,, którego ciężar jest = 350, (przyjąwszy liczbę 100 dla tlenu) potrzebuje blisko 2³/₄ razy większej chyżości niż molekuł złota, mający ciężar = 2462.5 aby obydwa posiadały równą temperaturę. Z tego wynika, że równe masy różnych ciał w tej samej temperaturze nierówne ilości ciepła zawierają, zatem każde z ciał różnej przyrody innem cieplobraniem (capacitas pro calore) czyli (jak dawniej nazywano pojemnością ciepła albo też biernością na ciepło odznacza się. Jeżeli molekułom nierównej natury ale równej temperatury udzieli się tyle żywej siły, ile potrzeba, aby temperatura każdego z nich podniosła się o jeden stopień, równość ich temperatury przez to się nie znosi; dla tego muszą też i te narostki żywćj siły u nich wszystkich być równe. Dla niezmienności wszakże molekularnych ciężarów w ciałach mogą one tylko przez odpowiędnę podniesienie chyżości, tj. żywćj siły jedności wagi być im udzielone. .

W mechanicznej teoryi ciepła ilość ta ma znaczenie ciepła gatunkowego ciał, pod którćm do najnowszych czasów rozumiano ową ilość ciepła, która temperaturę jedności wagi danego ciała podwyższa o jeden stopień Celsiusza bez względu na to, czy ona całkiem lub tylko w części na podniesienie temperatury obróconą bywa, czy pewna część onej na załatwienie przytem jakiejś pracy zużywa się. Iloczyny przeto z wagi molekułów i ciepła gatunkowego dla nich wszystkich, jakakolwiek jest ich przyroda, muszą być równe. Jestto dawno już na drodze doświadczenia odkryte prawo Dulonga i Petitu, do pojedynczych molekułów zastosowane. Lecz o tein niżej.

§ 138. Wpływ ciepła na objętość ciał. Już z § 17 w T. i

wiadomo, że w regule objętość każdego ciała rośnie z ciepłem, wzmagającem się w niem, a zniżenie temperatury sprawia w takiej samej mierze pomniejszenie jego objętości; z przywróceniem zaś pewnej temperatury ta sama objętość ciała zawsze powraca, jaką ono raz już przy niej miało. Wyjątki od tego prawa są pozorne i tylko wtedy mają miejsce, jeśli przytem w stanie skupienia cząstek ciała, albo w materyalnej jakości jego zmiana zachodzi. Glina ściąga się w ogniu dlatego, że nie-